nguyễn huy thiệp
bài viết : nguyễn đăng mạnh
- tại sao Nguyễn huy Thiệp không viết được tiểu thuyết ?
- nhà văn nguyễn công Hoan và Nguyễn huy Thiệp có điểm nào giống nhau ?
- nguyễn minh châu phát biểu :'... ai nghĩ ra cái đề tài này cũng hay...
từ đỗ chu đến nguyễn huy thiệp...'
- viết truyện thì hay, nói thì dở, ai nói với ai về nhà văn nào ?...
- tại sao Nguyễn huy Thiệp không viết được tiểu thuyết ?
- nhà văn nguyễn công Hoan và Nguyễn huy Thiệp có điểm nào giống nhau ?
- nguyễn minh châu phát biểu :'... ai nghĩ ra cái đề tài này cũng hay...
từ đỗ chu đến nguyễn huy thiệp...'
- viết truyện thì hay, nói thì dở, ai nói với ai về nhà văn nào ?...
Thiệp có tài bịa chuyện như thật. Không phải chỉ trong văn đâu, ngoài đời sống cũng vậy.
Ngày khánh thành pho tượng Phật của anh, anh mời tôi đến đánh chén. Anh hỏi tôi khi đứng ngắm pho tượng :' Anh thấy mặt tượng giống nam hay giống nữ?'. Tôi nói giống nữ. Thiệp bảo :' Thế là nam tính của anh mạnh. Nếu thấy giống nam là nữ tính mạnh.'
[ có người lại thấy giống Phạm thị Hoài]
Thiệp đưa tôi xem bức ảnh chụp buổi lễ gọi là hô thần nhập tượng và nói, hôm ấy chúng em mời thế nào cũng có 2 vị hòa thượng cùng đến một lúc, mà, vị nào cũng quên không mang chuông, mõ. Em và Hồng Hưng [ Hồng Hưng : họa sĩ kiêm điêu khắc, cùng làm tượng với Thiệp] phải chia nhau mỗi người một ngả đi mượn ở những ngôi chùa chung quanh vùng. Đến đâu cũng thấy nhà chùa đã sắp sẵn chuông, mõ giao cho, nói là :' Đêm qua đức Phật báo mộng, có người đến thu chuông, mõ'.
Thiệp lại kể , khi tượng Phật sắp hoàn thành, bỗng thấy có một bà nhà quê ở đâu đến, thấy tượng vội sụp lạy như tế sao. Hỏi thì nói, bà ta có con bị ốm. Mời thầy cúng đến. Ông thầy nói, bà yên tâm, gần đây người ta đang xây tượng Phật, ma quỷ sẽ phải
chạy hết, nay mai con bà khỏi thôi. Quả đúng như vậy.
Một hôm khác, tôi nhớ là ngày giỗ ông thân sinh của Thiệp. Anh mời chúng tôi đến uống rượu. Hôm ấy khá đông khách. Thiệp cho biết, ở Hà nội có những bà đồng cứ nhận mình là Ngô thị Vinh Hoa - một nhân vật huyền thoại của Thiệp trong truyện Phẩm tiết. Thiệp nói, hôm ấy, anh ra Hà nội, gặp một bà đồng đang đi với ông tiến sĩ Hoàng Phương, một chuyên gia về khoa học thần bí. Đó là một trong những bà đồng tự nhận mình là Ngô thị Vinh Hoa. Trông thấy Thiệp, bà ta bỗng lăn đùng ra đất, mồm hộc máu. Thiệp hoảng hồn, bỏ chạy, vì sợ liên lụy.
Thiệp viết thì hay, nhưng nói chuyện thì không hấp dẫm mấy. Anh có tật nói lắp. Người đen, có vẻ phong trần - Hồi Thiệp mới xuất hiện, nổi lên như cồn, nhiều kẻ sinh đố kỵ. Khi thiệp viết Phẩm tiết, bị quy là xúc phạm Quang Trung, nhiều tay liền xúm vào đả kích, chửi bới. Đỗ Chu, trong một cuộc họp ở Hội nhà văn, nói : ' mặt nó như cái ruộng nẻ, nó dám xúc phạm anh hùng dân tộc, sao không bỏ tù nó đi !'.
Thiệp vốn là một giáo viên dạy sử, nhưng, thực sự là con người của phong trần, bụi bặm, thực sự vật lộn với cuộc sống để mưu sinh. Anh từng buôn gỗ, có lúc làm trang trí nội thất thuê, có thời gian vẽ gốm cho lò gốm Bát Tràng, rồi vẽ bìa sách cho nhà xuất bản Giáo dục ... Khi mới được chuyển từ Sơn La về Hà nội [ nhá xuất bản Giáo dục] , Thiệp xin với Nguyễn đức Nam, giám đốc nhà xuất bản, cho vợ anh, đang dạy học ở Từ sơn về nhà xuất bản . Thiệp mặc cả với [ Nguyễn] đức Nam sẽ có cách đưa con [của] Nam từ Hà tây về Hà nội. Nam nói, chuyện của tao , tự tao giải quyết được. Thiệp phải dắt gái cho [ Nguyễn đức] Nam 3 lần, Nam mới đồng ý . Hiện vợ Thiệp vẫn chữa ' mo-rát' cho nhà xuất bản Giáo dục.
Thiệp 2 lần mở quán ăn. Một lần ở Gia lâm, gọi là quán Nhà sàn Hoa Ban. Một lần ở số 1 Láng Hạ. gọi là nhà hàng Hưng Thịnh. Tôi có được mời dự lễ khai trương.Quán Hoa Ban thì do quan hệ giữa chủ đầu tư và Thiệp không hợp thế nào đó, nên Thiệp bỏ. Còn quán Hưng Thịnh thì không hiểu sao, vừa mở được mấy ngày đã sập tiệm.
Vừa rồi, Thiệp viết bài Trò chuyện với hoa thủy tiên , bị bọn làm thơ ghét lắm. Ở đại hội nhà văn lần thứ 7, anh nói với tôi, tưởng chúng nó không bầu mình làm đại biểu, thế mà hoá ra cũng đủ phiếu.
[Nhà văn] Nguyễn Khải cho biết, ở trong Nam, có 1 một người đàn bà họ Đinh, kinh doanh rât giỏi, giầu lắm. Chị này rất quý Nguyễn huy Thiệp. Thỉnh thoảng Thiệp vào Sài Gòn được cung phụng, sướng như vua.
Thiệp là một trong những nhân vật hấp dẫn đối với khách nước ngoài. Tôi đến anh, thường gặp, khi thì một ông Tây, khi thì một ông Tàu hay một bà Nhật, khi thì một trí thức việt kiều ở Pháp, ở Mỹ về nước ...
Hoàn cảnh ấy khiến Thiệp sinh chủ quan, kiêu ngạo. Tôi cho đấy là dấu hiệu thiếu bản lĩnh.
Trong nhiều bài viết, Thiệp cứ xưng xưng tự khoe là người tài, người nổi tiếng, là nhà văn lớn . Một lần có một doanh nhân trẻ mới phất lên. Anh ta quen một học trò cũ của tôi và tỏ ra cũng thích văn chương , nghệ thuật, Có lẽ do ảnh hưởng của anh học trò của tôi [ một nghiên cứu sinh] , anh doanh nhân này muốn đóng vai Mạnh thường quân. mời tôi, Hoàng ngọc Hiến, Nguyễn huy Thiệp đi chơi một chuyên lên vùng Xuân mai, Hòa lạc. Anh ta nhờ tôi mời hộ. Tôi gọi điện thoại cho[ Hoàng ngọc] Hiến, Hiến nhận lời ngay . Tôi gọi điện cho Thiệp . Thiệp từ chối :' Anh phải cẩn thận, nhiều kẻ nó muốn lợi dụng chúng mình đấy !' - Thiệp khuyên tôi qua điện thoại như vậy . Tôi nghĩ bụng, rõ vớ vẩn. Nó lợi dụng mình để làm gì chứ ! ở cái nước này, trí thức văn nghệ sĩ có gía gì đâu mà sợ bị lợi dụng. Đúng là Thiệp càng ngày càng thấy mình to quá, lớn quá, quan trọng
quá .
Vào những năm 80 của thế kỷ trước, Nguyễn huy Thiệp nổi lên như một sự kiện quan trọng, có tiếng vang ra cả nước ngoài. Người đầu tiên giới thiệu Thiệp một cách công phu là Hoàng ngọc Hiến, với 1 bài viết có cái đầu đề khá kiểu cách :' Tôi không chúc anh thuận buồm xuôi gió '[ Bài giới thiệu tập truyện ' Tướng về hưu', lần đầu tiên in ở Nxb Trẻ, tp HCM , 1988]
Năm 1990,[ Nguyễn huy] Thiệp nhờ tôi viết tựa cho 1 tập truyện ngắn khác của anh. bài viết của tôi không được dùng, vì Thiệp nói, có lệnh của [ A 25 ] không cho in lời tựa cho tác phẩm này. [ ...] Tôi gửi bài viết cho tạp chí Sông hương, đăng vào 1991].
-----
* [ ...] chữ của biên tập, hoặc, tạm lược bỏ .[ BT]
ý kiến của tôi và[ Hoàng ngọc] Hiến khác nhau. Hiến cho rằng truyện của Thiệp có sự đối lập giữa các nhân vật nam và nhân vật nữ. Nữ là chính diện, nam là phản diện . Từ đó, cho rằng tinh thần phê phán xã hội của [ Nguyễn huy] Thiệp là xuất phát từ quan điểm gọi là ' thiên tính nữ'. Tôi không tán thành ý kiến ấy, vì thấy không có sự đối lập này trong nhiều tác phẩm tiêu biểu của Thiệp. Nhận xét của tôi là sự đối lập về tư tưởng : tiêu cực và tích cực của các nhận vật trong truyện của Thiệp - không phải giữa nam và nữ, mà giữa những nhân vật sống gần với tự nhiên [ thường ở trong nhà, thậm chí trong xó bếp, hoặc, ở nông thôn hay trong rừng thẳm], nên vẫn giữ được bản chất thiên nhiên, bản chất tạo hóa tự nhiên của mình, với những nhân vật đi vào xã hội, bị xã hội hóa trong tác phẩm của Thiệp- xã hội hóa đồng nghĩa với tha hóa. Tôi đư ra một loạt dẫn chứng và khẳng định, hầu như không có ngoại lệ : Tướng về hưu, Những bài học nông thôn, Những người thợ xẻ, Không có vua, Trái tim hổ, Muối của rừng.
Hôm ấy, sau cuộc nhậu ở nhà Thiệp khánh thành pho tượng Phật, tôi và[ Hoàng ngọc] hiến tranh luận với nhau. Hiến vẫn giữ ý kiến của mình. Anh nói :' Cậu nên nhớ, con khỉ dạy cho ông Diểu bài học làm người[ trong truyện ' Muối của rừng' là con khỉ cái nhé - nghĩa là vẫn đúng với luận điểm' thiên tính nữ'].
Thiệp ngồi quan sát tôi và Hiến tranh luận. [Nguyễn huyThiệp] chỉ cười .
Hình như càng ngày, Thiệp càng cố tình tạo ra trong tác phẩm của mình những cảnh đời quái đản, tăm tối, với những con người, từ thể xác tới tâm hồn , như chui từ bùn rác, cống rãnh lên. Một thái độ hư vô chủ nghĩa, nhạo báng tuốt, nói ngược lại tuốt, cố tình gán cái cao cả với cái thấp hèn, cái to tát với cái bé mọn, cái trinh trắng với cái bẩn thỉu, tục tĩu... Một thứ nihilisme - Dieu est mort- kiểu Nietzsche. Và hành văn cũng theo lối phán truyền của Nietzsche [style prabolique] . Hình như thiệp có hứng thú [ và có sở trường] ném ra những lời như sấm ngôn như thánh phán , với những mệnh đề triết lý tù mù, bí hiểm, có thể suy ra nhiều nghĩa. Tôi ngờ rằng, chưa chắc [ Nguyễn huy] Thiệp đã có tư tưởng gì thật sự, nên mới làm ra thế, để lòe thiên hạ, đồng thời, che giấu bản chất còn mù mờ tu tưởng của mình. Người đọc có thể thấy đây đó những điều có vẻ lóe sáng, nhưng, không bao giờ thấy có ngọn lửa chân lý hẳn hoi.
Gần đây đã có không ít người nói đến dấu hiệu đuối sức, cạn tài của[ Nguyễn huy] Thiệp. Tôi cho chỗ hay nhất của thiệp, vẫn là lối viết táo bạo, nhưng, chân thật, hồn nhiên, bản năng, [...] Thiệp có truyện Ông Móng viết về cái chợ đêm bán phân người ở Hà nội. Người ta khoắng tay vào thùng phân để kiểm tra. Phân cũng làm hàng giả. nên, mua phân cũng phải khoắng tay để kiểm tra. Cuộc sống thật quyết liệt, tối tăm- một nhân loại cùng khổ đến thế là cùng ! Đúng là những nhân vật của Nguyễn huy Thiệp. Cứ phải xục xuống bùn, xục sâu xuống tận đáy cho đục ngầu hẳn lên ...
Tôi thấy truyện này rất tiêu biểu cho tư tưởng và phong cách[ Nguyễn huy] Thiệp.- một chủ nghĩa hiện thực' không có vua'... Tài nghệ và tư tưởng của[ Nguyễn huy] Thiêp đã tìm được một đề tài thích hợp.
Có lẽ nhược điểm của[ Nguyễn huy] Thiệp là thường thuật kể theo các hành vi ngọai hiện của nhân vật, ít đào sâu vào đời sống nội tâm của các vai truyện. Vì thế, không viết được tiểu thuyết chăng ? Ngày xưa, Nguyễn công Hoan cũng có nhược điểm này . Nhưng, dù sao tiểu thuyết [Nguyễn công] Hoan cũng không quá dở như của[ Nguyễn huy] Thiệp.
Cuối 1968, [ nhà văn] Nguyễn minh Châu bấy giờ đã mệt lắm, anh vào Nam chữa bệnh, không có hiệu quả, lại trở ra Bắc, Tôi đến thăm anh ở [ bệnh viện] 108. Anh nói với tôi : ' bấy giờ có ai nghiên cứu về cái đề tài này cũng hay đấy nhỉ ? Từ Đỗ Chu đến Nguyễn huy Thiệp'. [...] Tôi nghĩ anh nói đến cái mốc đánh dấu 2 thời kỳ văn học nước ta [ qua 2 tài năng cùng viết [ loại] truyện ngắn.
Đỗ Chu là người thể hiện chất thơ của miền Bắc xã hội chủ nghĩa - còn Nguyễn huy Thiệp thể hiện chất văn xuôi phàm tục và bi hài của chủ nghĩa xã hội hiển lộ ra từ thời lỳ đổi mới []
[ĐƯỜNG] NGUYỄN THỊ HẠNH[ QUẬN PHÚ NHUẬN] 9- 7- 2007.
nguyễn đăng mạnh .
Thiệp 2 lần mở quán ăn. Một lần ở Gia lâm, gọi là quán Nhà sàn Hoa Ban. Một lần ở số 1 Láng Hạ. gọi là nhà hàng Hưng Thịnh. Tôi có được mời dự lễ khai trương.Quán Hoa Ban thì do quan hệ giữa chủ đầu tư và Thiệp không hợp thế nào đó, nên Thiệp bỏ. Còn quán Hưng Thịnh thì không hiểu sao, vừa mở được mấy ngày đã sập tiệm.
Vừa rồi, Thiệp viết bài Trò chuyện với hoa thủy tiên , bị bọn làm thơ ghét lắm. Ở đại hội nhà văn lần thứ 7, anh nói với tôi, tưởng chúng nó không bầu mình làm đại biểu, thế mà hoá ra cũng đủ phiếu.
[Nhà văn] Nguyễn Khải cho biết, ở trong Nam, có 1 một người đàn bà họ Đinh, kinh doanh rât giỏi, giầu lắm. Chị này rất quý Nguyễn huy Thiệp. Thỉnh thoảng Thiệp vào Sài Gòn được cung phụng, sướng như vua.
Thiệp là một trong những nhân vật hấp dẫn đối với khách nước ngoài. Tôi đến anh, thường gặp, khi thì một ông Tây, khi thì một ông Tàu hay một bà Nhật, khi thì một trí thức việt kiều ở Pháp, ở Mỹ về nước ...
Hoàn cảnh ấy khiến Thiệp sinh chủ quan, kiêu ngạo. Tôi cho đấy là dấu hiệu thiếu bản lĩnh.
Trong nhiều bài viết, Thiệp cứ xưng xưng tự khoe là người tài, người nổi tiếng, là nhà văn lớn . Một lần có một doanh nhân trẻ mới phất lên. Anh ta quen một học trò cũ của tôi và tỏ ra cũng thích văn chương , nghệ thuật, Có lẽ do ảnh hưởng của anh học trò của tôi [ một nghiên cứu sinh] , anh doanh nhân này muốn đóng vai Mạnh thường quân. mời tôi, Hoàng ngọc Hiến, Nguyễn huy Thiệp đi chơi một chuyên lên vùng Xuân mai, Hòa lạc. Anh ta nhờ tôi mời hộ. Tôi gọi điện thoại cho[ Hoàng ngọc] Hiến, Hiến nhận lời ngay . Tôi gọi điện cho Thiệp . Thiệp từ chối :' Anh phải cẩn thận, nhiều kẻ nó muốn lợi dụng chúng mình đấy !' - Thiệp khuyên tôi qua điện thoại như vậy . Tôi nghĩ bụng, rõ vớ vẩn. Nó lợi dụng mình để làm gì chứ ! ở cái nước này, trí thức văn nghệ sĩ có gía gì đâu mà sợ bị lợi dụng. Đúng là Thiệp càng ngày càng thấy mình to quá, lớn quá, quan trọng
quá .
Vào những năm 80 của thế kỷ trước, Nguyễn huy Thiệp nổi lên như một sự kiện quan trọng, có tiếng vang ra cả nước ngoài. Người đầu tiên giới thiệu Thiệp một cách công phu là Hoàng ngọc Hiến, với 1 bài viết có cái đầu đề khá kiểu cách :' Tôi không chúc anh thuận buồm xuôi gió '[ Bài giới thiệu tập truyện ' Tướng về hưu', lần đầu tiên in ở Nxb Trẻ, tp HCM , 1988]
Năm 1990,[ Nguyễn huy] Thiệp nhờ tôi viết tựa cho 1 tập truyện ngắn khác của anh. bài viết của tôi không được dùng, vì Thiệp nói, có lệnh của [ A 25 ] không cho in lời tựa cho tác phẩm này. [ ...] Tôi gửi bài viết cho tạp chí Sông hương, đăng vào 1991].
-----
* [ ...] chữ của biên tập, hoặc, tạm lược bỏ .[ BT]
ý kiến của tôi và[ Hoàng ngọc] Hiến khác nhau. Hiến cho rằng truyện của Thiệp có sự đối lập giữa các nhân vật nam và nhân vật nữ. Nữ là chính diện, nam là phản diện . Từ đó, cho rằng tinh thần phê phán xã hội của [ Nguyễn huy] Thiệp là xuất phát từ quan điểm gọi là ' thiên tính nữ'. Tôi không tán thành ý kiến ấy, vì thấy không có sự đối lập này trong nhiều tác phẩm tiêu biểu của Thiệp. Nhận xét của tôi là sự đối lập về tư tưởng : tiêu cực và tích cực của các nhận vật trong truyện của Thiệp - không phải giữa nam và nữ, mà giữa những nhân vật sống gần với tự nhiên [ thường ở trong nhà, thậm chí trong xó bếp, hoặc, ở nông thôn hay trong rừng thẳm], nên vẫn giữ được bản chất thiên nhiên, bản chất tạo hóa tự nhiên của mình, với những nhân vật đi vào xã hội, bị xã hội hóa trong tác phẩm của Thiệp- xã hội hóa đồng nghĩa với tha hóa. Tôi đư ra một loạt dẫn chứng và khẳng định, hầu như không có ngoại lệ : Tướng về hưu, Những bài học nông thôn, Những người thợ xẻ, Không có vua, Trái tim hổ, Muối của rừng.
Hôm ấy, sau cuộc nhậu ở nhà Thiệp khánh thành pho tượng Phật, tôi và[ Hoàng ngọc] hiến tranh luận với nhau. Hiến vẫn giữ ý kiến của mình. Anh nói :' Cậu nên nhớ, con khỉ dạy cho ông Diểu bài học làm người[ trong truyện ' Muối của rừng' là con khỉ cái nhé - nghĩa là vẫn đúng với luận điểm' thiên tính nữ'].
Thiệp ngồi quan sát tôi và Hiến tranh luận. [Nguyễn huyThiệp] chỉ cười .
Hình như càng ngày, Thiệp càng cố tình tạo ra trong tác phẩm của mình những cảnh đời quái đản, tăm tối, với những con người, từ thể xác tới tâm hồn , như chui từ bùn rác, cống rãnh lên. Một thái độ hư vô chủ nghĩa, nhạo báng tuốt, nói ngược lại tuốt, cố tình gán cái cao cả với cái thấp hèn, cái to tát với cái bé mọn, cái trinh trắng với cái bẩn thỉu, tục tĩu... Một thứ nihilisme - Dieu est mort- kiểu Nietzsche. Và hành văn cũng theo lối phán truyền của Nietzsche [style prabolique] . Hình như thiệp có hứng thú [ và có sở trường] ném ra những lời như sấm ngôn như thánh phán , với những mệnh đề triết lý tù mù, bí hiểm, có thể suy ra nhiều nghĩa. Tôi ngờ rằng, chưa chắc [ Nguyễn huy] Thiệp đã có tư tưởng gì thật sự, nên mới làm ra thế, để lòe thiên hạ, đồng thời, che giấu bản chất còn mù mờ tu tưởng của mình. Người đọc có thể thấy đây đó những điều có vẻ lóe sáng, nhưng, không bao giờ thấy có ngọn lửa chân lý hẳn hoi.
Gần đây đã có không ít người nói đến dấu hiệu đuối sức, cạn tài của[ Nguyễn huy] Thiệp. Tôi cho chỗ hay nhất của thiệp, vẫn là lối viết táo bạo, nhưng, chân thật, hồn nhiên, bản năng, [...] Thiệp có truyện Ông Móng viết về cái chợ đêm bán phân người ở Hà nội. Người ta khoắng tay vào thùng phân để kiểm tra. Phân cũng làm hàng giả. nên, mua phân cũng phải khoắng tay để kiểm tra. Cuộc sống thật quyết liệt, tối tăm- một nhân loại cùng khổ đến thế là cùng ! Đúng là những nhân vật của Nguyễn huy Thiệp. Cứ phải xục xuống bùn, xục sâu xuống tận đáy cho đục ngầu hẳn lên ...
Tôi thấy truyện này rất tiêu biểu cho tư tưởng và phong cách[ Nguyễn huy] Thiệp.- một chủ nghĩa hiện thực' không có vua'... Tài nghệ và tư tưởng của[ Nguyễn huy] Thiêp đã tìm được một đề tài thích hợp.
Có lẽ nhược điểm của[ Nguyễn huy] Thiệp là thường thuật kể theo các hành vi ngọai hiện của nhân vật, ít đào sâu vào đời sống nội tâm của các vai truyện. Vì thế, không viết được tiểu thuyết chăng ? Ngày xưa, Nguyễn công Hoan cũng có nhược điểm này . Nhưng, dù sao tiểu thuyết [Nguyễn công] Hoan cũng không quá dở như của[ Nguyễn huy] Thiệp.
Cuối 1968, [ nhà văn] Nguyễn minh Châu bấy giờ đã mệt lắm, anh vào Nam chữa bệnh, không có hiệu quả, lại trở ra Bắc, Tôi đến thăm anh ở [ bệnh viện] 108. Anh nói với tôi : ' bấy giờ có ai nghiên cứu về cái đề tài này cũng hay đấy nhỉ ? Từ Đỗ Chu đến Nguyễn huy Thiệp'. [...] Tôi nghĩ anh nói đến cái mốc đánh dấu 2 thời kỳ văn học nước ta [ qua 2 tài năng cùng viết [ loại] truyện ngắn.
Đỗ Chu là người thể hiện chất thơ của miền Bắc xã hội chủ nghĩa - còn Nguyễn huy Thiệp thể hiện chất văn xuôi phàm tục và bi hài của chủ nghĩa xã hội hiển lộ ra từ thời lỳ đổi mới []
[ĐƯỜNG] NGUYỄN THỊ HẠNH[ QUẬN PHÚ NHUẬN] 9- 7- 2007.
nguyễn đăng mạnh .
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét