' trần thiện đạo: khi ngĩa tử không là nghĩa tận'
(fw. by tranhoaithu to ... )
les mouches/ jean-paul sartre
(bìa sách: internet)
Phùng Thăng + bé gái Tiêu Phượng (2 tuổi)]
(ảnh chụp 1968-- in kèm bài)
dịch giả trần thiện đạo, kẻ giết
'những ruồi'/ phùng thăng
trần hoài thư
(...)
Chỉ khoảng một tháng, 'Những Ruồi' được phát hành; thì, bị Trần thiện Đạo dùng nguyệt san Văn [Saigon -- chủ nhiệm: Nguyễn đình Vương ]; để 'phang' nặng nề, qua bài viết 'Tìm hiểu vở kịch Les Mouches/ J.P. Sartre.' Bài đăng 2 kỳ trên Văn. ( tháng 11+ 12, dày khoảng 50 trang, chữ corp 8/ bài viết được TTĐạo ghi ' hoàn tất vào cuối tháng 9/ 1967.)
Kỳ 2, [Trần thiện Đạo] dành trọn bài, [để] phang 'Những Ruồi',
"một cái kho chất chứ chật ních; và, đầy đủ hết mọi lỗi lầm trong phép dịch văn", bản dịch vừa 'phản' vùa'diệt', khinh thường độc giả + miệt thị giới phê bình tới độ ấy, dịch chữ, không dịch tinh thần câu văn, cắt bỏ không dịch, cái giọng đặc Tây, ngớ ngẩn, chối tai, ,. một thứ giây( sic) không chỉ...' cầu thả, sai bét, ngờ vực cái vốn liếng Pháp ngữ, không giữ tính cách Việt nam, vô nghĩa, thiếu nghĩa, tối nghĩa, lòng thòng, dịch ẩu, dịch càn, sai cả mẹo, luật tiếng Việt nam, lối dịch đầu-gà, đít-vịt, chưa thấu đáo mẹo luật pháp, v.v...
ông [ta] xả tiểu liên thanh AK, M16, B40; tấn công đủ mặt, từ trang đầu đến trang cuối ... vây chặt, [vừa] vây [vừa] pháo ...
Có điều ngạc nhiên là: chẳng thấy một nhà trí thức, nhà thơ, hay [nhà] phê bình nào thời ấy [ ở Saigon, trước 30/4/1975] động lòng trắc ẩn, lên tiếng; bênh vực Phùng Thăng.
Rồi; sau 1975, cứ ngỡ rằng chuyện cũ qua đi; 2 [số báo] Văn phát hành vào cuối 1967, nằm dưới huyệt mộ, 'Những Ruồi' ... tái sinh. Cứ ngỡ rằng cái chết thảm khốc của chủ nó, của nó + con gái [bị] búa hay cuốc báng vào sọ; như vậy; mà ông Trần thiện Đạo chẳng chịu buông tha.
năm 2001, ông ta là kẻ đào huyệt, khai quật; để bới, đào cuốn 'Những Ruồi' (xb năm 1967) ... rồi sửa chữa
chút đỉnh; đưa vào 'Từ chủ nghĩa hiện sinh tới thuyết cấu trúc' (dưới tựa , ' Đọc bản dịch 'Những Ruồi'/Phùng Thắng' /nxb Văn học, Hà nội phát hành năm 2001).
[chưa hết], 7 năm sau; ông ta lại giao cho nxb Trí thức tái bản năm 2008, thêm một lần nữa. Sách ông ta còn được dùng làm tài liệu tham khảo cho các vị làm luận án thạc sĩ, tiến sĩ về 'chủ thuyết hiện sinh' . ...
sách ông ta bán chạy ... ; bởi được ca ngợi, xưng tụng hết mình,
" Dịch giả Trần thiện Đạo/ người đồng hành với sự hoàn mỹ của việc dịch thuật...".( đài Tiếng nói Việt nam/ 17-3-2012) (được một trang Mạng đăng lại).
nào là phê bình gia, nhận định gia Thụy Khê phỏng vấn ông ta về vai trò, chức năng, quan niệm của Trần thiện Đạo về dịch thuật ... -- chỉ một chủ blog Nhị Linh dám chê TTĐạo, " Trần thiện Đạo kém Phùng Thăng quá, quá xa; đến mức không thể so sánh được!"
Nói tóm lại, hầu hết xem Trần thiện Đạo là dịch giả uy tín, 'bậc thầy' về thẩm định dịch thuật,
" một là Trần thiện Đạo nói, hai là Trần thiện Đạo nghĩ, ba là Trần thiện Đạo tuyên bố ..."
[đó] là lý do chính, để tôi [TH Thư] viết bài này; tôi không thể để ông Trần thiện Đạo tiếp tục đánh thêm Phùng Thăng; khi bà đã chết. ...
Khả năng dịch thuật của Trần thiện Đạo; đươc Nhị Linh [i.e. Cao việt Dũng 1980- ] nhận định:
" Trần thiện Đạo kém Phùng Thăng quá, quá xa; đến mức không thể so sánh được. Trần thiện Đạo rành tiếng Pháp; nhưng, là một thứ tiếng Pháp máy móc, không có gì đặc biệt-- và, nhất là : Trần thiện Đạo có một thứ tiếng việt của trẻ con học đòi làm người lớn. Khi dịch 'Le Petit Prince' , Trần thiện Đạo chính là người [đã] nhầm Đại tây dương thành Thái bình dương; không những thế, còn tạo ra một cụm từ -- theo tôi -- là đỉnh cao của lịch sử dịch thuật lẫn lịch sử dùng 'từ' Việt nam: 'tể tướng bộ tư pháp' . Ngoài đó ra, ở các bản dịch khác, Trần thiện Đạo cũng thế. Nhưng mấy điều này; theo tôi, chẳng quan trọng mấy, quan trọng nhất là :'Trần thiện Đạo tạo ra một mẫu hình tuyệt vời cho sự nhất thiết phải tránh ở dịch thuật: 'không biết tiếng việt, nhưng lại rất to mồm'. Và, Trần thiện Đạo, cũng là điển hình cho một nhóm : trí thức của diaspora * Việt nam ở nước ngoài. Đặc biệt về 'nhóm Paris'; tả hay hữu, tôi có nhiều điều để nói lắm, nhiều lắm lắm ." ( Nhi Linh/ Văn chương miền Nam: Phùng Thăng ' -- http://nhilinhblog.blogspot.com/ )
---
* a large group of people who come from a particular place and are now living in many different parts of the world: the connections between Israel and the Jewish diaspora (Mac Millan English Dictionary ) (Bt)
Đây, giữa lúc thiên hạ nô nức khen ngợi Trần thiện Đạo; chỉ có Nhị Linh bênh vực Phùng Thăng, ám trả lại sự thật cho [dịch giả] đã khuất.
( ...)
Một điều rất ngạc nhiên, có một người nữa; mà ông [Trần thiện Đạo] không [dám] đụng *, không hề nhắc nhở; không biết vì lý do gì -- dù người ấy đã phạm một lỗi lầm rất quan trọng --khi dịch tác phẩm Les Mouches/ JP Sartre; đó là dịch giả Châu Diên. (sách in 1989, với 20 ngàn bản được phát hành).
Trong 'Ruồi' của Châu Diên; dịch giả đã cho Oreste đóng vai anh ruột của Électre-- trong khi ai đọc huyện thần thoại Hy lạp đều biết Oreste là em trai Électre.
---
* đó là một dịch giả CS của một nước CS cầm quyền; Trần thiện Đạo ' né đúng cách'; hai là ' đụng cây Đa sợ Thần quở phạt' . (Bt)
(...)
-----
(...) ... ( mầu mực xanh , đậm - tạm lược, có thể ít; hoặc, nhiều dòng. (Bt)
... ( mầu mực đen) - tác giả bài viết sử dụng. (Bt)
sinh 1933, sang Pháp từ 1950, học; rồi dạy học, ở Pháp
+ Anh quốc. Đã dịch Câu hoàng con/ Le Petit Prince/ St Exupéry
+ Giao cảm/ Noces/ A.Camus + Kin cửa/ Huit Clos/ J.P. Sartre ...
***
Đây là một vài ví dụ trong bài 'chửi' [của Trần thiện Đạo v/s Phùng Thăng] -- trước hết là chữ
'nhưng' -- Phùng Thăng dịch les mouches là 'những ruồi' , ông TTĐạo sửa lưng, phải dịch là 'ruồi'. Ông ta dạy Phùng Thăng phải 'giữ tánh cách Việt nam' .
dưới đây là nguyên văn ông trưng ra; để chê bai Phùng Thăng,
" nguyên tác: (...) Ah que! les mouches D'Argos m'ont l'air beaucoup plus accueillantes que les personnes (...) (Les Mouches, sđd, tr. 14)
Phùng Thăng dịch: (...) A! vậy đó, những con ruồi ở Argos đối với tôi lại có vẻ niềm nở hơn những con- ruồi- người" (...)
và, ông TTĐạo 'dạy' Phùng Thăng phải dịch như ông, 'để giữ tính cách Việtnam' :
(...) Ý , trời ; mấy con ruồi này coi bộ biết niềm nở hơn con người ở Argos nhiêu đó, 'đa cậu' . (...)
thú thật, đọc đoạn ông TTĐạo dịch 'để giữ tính cách Việtnam' ; tôi [THThư] không khỏi phỉ cười, nhất là 2 chữ 'đa cậu'. Thưa ông, tôi là dân miền Trung, nghe chữ 'đa cậu'; có vẻ làm sao ấy !!!
(...)
***
Kết luận; - ngôn ngữ nói lên phẩm chất của nhân vật; mỗi thứ ngôn ngữ phải có chổ đứng của nó. Văn chương của Phùng Thăng chính là con người của bà. Một loại văn chương chọn lọc, sang cả, cẩn trọng. Ngôn ngữ Phùng Thăng sử dụng lột tả được vai trò của Thần , của God...; đồng thời cũng vẽ lên được nhân cách quá đẹp của bà: Phùng Thăng, một đời tài hoa bạc mệnh. ...
trần hoài thư
https://tranhoaithux.wordpress.com/2016/07/31tran-thien-dao-khi-nghia-tu-khong-la-nghia-tan/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét