t.t.kh. nàng là ai? / thế phong - 3

                            t.t.kh. nàng là ai ?
                                                                      thế phong

                                                                       CHƯƠNG 3
                                                             t.t.kh. nàng là ai? 

     Ở phần  Dẫn nhập & Nghi án văn học, chúng tôi  đã trích dẫn nhiều giả thuyết về 4 từ : T.T.KH. - riêng Thanh Châu đặt câu hỏi : Khánh, Khê, Khuê, Khải Khương ...?  rồi ông tự trả lời :  đúng là không phải vậy, vì đó chỉ là 1 động- tác - giả.  Cả T.T.KH.  là THÂM-TÂM-KHÁNH  ghép lại - đó là tên của Thâm Tâm + Khánh  cũng chỉ là giả thuyết: chưa ai dám khẳng định , vì chưa một người nào đưa ra tên thật  của T.T.KH.  với bằng chứng để tin đó  là thực.

    Muốn phá  tan được nghiu án văn chương nay, điều cần thiết là phải có 2 người trong cuộc chơi ở ngoài đời và trong cuộc-tinh-thơ.  Về phía T.T.KH, không ai biết bà còn sống hay là không còn sống nữa - nói như Thanh Châu, thì :
    "... muốn kết thúc cái chuyện cũ càng mờ mịt này bằng cách công bố thêm một điều là :  thủ phạm của sự nhiễu này  , khiến thiên  hạ đoán phỏng  đoán mò  -  chỉ tại Nguyễn Bính đã đăng một bài  Cô gái vườn Thanh vào  1940 *   chỉ riệng tặng T.T.KH. mà thôi "
---- 
* xem chú thích 2, bài đã dẫn ( bđd) 

     Nhà văn tự buộc mình.  đóng vai kịch sĩ đại tài  Thanh Châu, hỉ trong cuộc-tình-thơ T.T.KH.  càng làm nhiễu hơn ai hết.  Ông ta thắt nút, rồi cởi, lại cởi cởi, thắt thắt... khiến màn kịch  thơ T.T.KH. càng mờ nịt như đêm tối 30 ; lại  còn trưng thêm tư liệu của những nhà  văn, thơ trong giai đạon 1930 - 1945 - dẫn chứng  Tô Hoài đã từng than thở:
   " Hôm nay cũng có bạn có thể kể lại rành rẽ được, hay là cứ để mờ mờ ảo ảo như thế". 

     Đến đây chưa phải là hết, Thanh Châu còn nại thêm  cớ, đưa thêm một nhà thơ khác nữa để  rồi hỏi ông này có còn nhớ nhiều không ?  :
     " ...Buồn thay  , lớp người 1930- 1945 trong văn học đã theo nhau đi gần hết.  Còn sót lại có
 Lưu trọng Lư... Nửa đêm sực tỉnh * , anh lại còn nhớ nhiều không với sức nhớ của người trên
 70 rồi .." 
------
* hồi ký Lưu trọng Lư,   Nxb Thuận hóa 1989. 
  
    Khi Thanh Châu viết những dòng trên, Lưu trọng Lư còn sống và tác giả con nai vàng ngơ ngác cũng bặt tin : không nghe, không biết, tất nhiên chẳng lên tiếng trả lời.  Thanh Châu  thêm một  bằng chứng  không chứng cớ  -  một nhà báo, tên Giang Tử nào đó, ở miền Nam trước 1975,  cho biết cùng đi  một chuyến xe đò về Quảng Ngãi, biết được Tế Hanh  kể " T.T.KH là em gái đồng tông với ông"  . Câu chuyện xảy ra  từ trước năm 1945. Do đó, ông Hoài Việt  muốn kiểm chứng  tin này có xác thực không, đã phải lặn lội đi dò hỏi  - tác giả Nghẹn ngào lắc đầu đó là tin vu vơ   . Cái tài thắt nút cho vở kịch-tình-thơ T.T.KH.  của Thanh Châu đẩy người đọc muốn hiểu về bà T.T..KH thì cuối cùng chi dẫn đến
 cái -gọi-là   labyrinthe  t.t.kh + thanh châu mà thôi.

   Ngày tháng  trôi đi, cuộc-tình-thơ  t.t.kh+ thâm tâm hoặc t.t.kh + nguyễn bính - thật ra chẳng ai biết ai là vai chính trong vở kịch này?   Cuốn sách  mới nhất của Hoài Việt :  THÂM TÂM &T.T.KH  xuất bản 1991 vẫn buộc mọi người chấp  nhận giả thuyết này là đúng.  Trước 1975 ở miền Nam rất nhiều người viết phê bình, khi bàn đến T.T.KH * thì chí biết là có kép Thâm Tâm là vai độc   của đào nương T.T.KH. mà thôi  - kể cả tôi trong  ấy .**
------
*     có thể kể :  Thi ca VN hiện đại  1880- 1965 / Trần tuấn Kiệt ( Saigon, 1967) -  Thơ Việt hiện đại / Uyên Thao
( S. 1960) -  Kỷ niệm văn thi sĩ tiền chiến  / Nguyễn Vỹ ( S. 1971) - Nhà văn tiền chiến 1930- 1945  / tập 1  / Lược sử văn nghệ VN / Thế Phong  ( S. 1974) - Thi nhân tiền chiến / Phan Canh & Nguyễn tấn Long   ( S. 1969)   -  40 năm nói láo / Vũ Bằng ( bản tái bản, S. 1993 ) -  Thâm Tâm & T.T.KH / Hoài Việt  ( Hội nhà văn Hànội, 1991)   - Những dòng thơ hoa / thơ Thư Linh + Nghiêm Phái ( Nxb Văn hóa - thông tin, 1994 )  và nhiều bài báo riêng lẻ. 
 **   Nhà văn tiến chiến 1930- 1945,  / Thế Phong ( Nxb Vàng son, Saigon  1974 ).  

    Nhưng sự kiện được gọi là nghi án T.T.KH. + THÂM TÂM đã khác đi, là khi tôi nhận được bức thư tay của bạn-thơ-vong-niên, bà Đặng thị Lạc ( cho tôi mạnh dạn được viết tên thật  bà Thư Linh)  sinh 1924 ở Bắc Ninh, hiện đang sống tại quận  tp. HCM.

    Tác giả  của nhiều bài thơ lẻ đăng báo từ thời tiền chiến , rồi  hậu chiến , từng lam thư ký tòa soạn nhật báo Thân dân / Nguyễn thế Truyền  tái xuất bản ở Saigon sau 1954. Bà còn là người mẫu ảnh bìa báo  Đàn bà số xuân  1940.  ( Thụy An   chủ nhiệm , lúc này  chủ nhiệm chưa ghép Thụy An -  Hoàng Dân làm bút hiệu  chính thức . Thụy An-Hoàng  Dân   sinh năm 1916 và qua  đời ở  tp. HCM năm 1981.   ) .
      bức thư tay  của Thư Linh gửi tôi  :

         Saigon 1- 7- 1994
        Thân gửi anh Thế Phong
        "  (...) Anh đọc qua bài thơ ' Hoa tim' , coi tôi viết vậy có đủ ý chưa ?  Tôi viết [ trong] đêm thứ 5 đó, vì thấy ý anh muốn vậy; nên viết cho anh vui lòng.  Có điều, anh đừng cho ai rõ T.T.KH. là ai  hộ tôi, để tôi giữ [ trọn] lời hứa với chị  ấy [ Vân Nương ] ..."
 đặng thị lạc 

    Thế là  rõ lắm rồi, bà ta vui lòng kể cho nghe bí ẩn  đời  riêng  T.T.KH.,  trước khi bà ta xuất cảnh sang Pháp.  Qua nhiều buổi, có 1 lần, hình như tôi khuyên bà ta nên viết thành một bài thơ để cho đời biết được nghi án này trở thành hiện tượng văn học có thực.   Bà ta đồng ý  , và bài thơ " viết  đêm thứ 5 đó  - HOA  TIM - T.T.KH. PHƯƠNG XA "* hé mở canh cửa, đủ để rọi sáng những mờ ảo xưa kìa về thân thế T.T.KH.
-----
*    tiết lộ về một điều nữa, hình như ít người biết ai là người yêu thi sĩ Nguyễn nhược Pháp , tác giả bài thơ Đi chơi chùa Hương là  Đỗ thị Binh  cô  chính là nguồn  cảm hứng để  tác giả   làm được bài thơ 5 chữ tuyệt vời kia , và đã tạo nên   sự nghiệp văn chương lẫy lừng của  Nguyễn nhược Pháp.  
      bà Đặng thị Lạc đã  viết ra , có tựa  Mùa thu vàng hoa Mimosa  (  đã  in trong Những dòng thơ hoa ) về chuyện tình Pháp + Bính.  Sau, NNPháp mắc bệnh lao nặng biết là chết nện tự tuyệt tình bới nàng Bính áo đen.  
     -  bởi,  cô nàng   Đỗ thị Bính chỉ vận áo màu đen cho đến lúc qua đời.   
     -  gia đình bên chồng bà Lạc, ông Nghiêm Phái rất thân quen với đại gia đình ông Nguyễn Giang ( vai  anh  Nguyễn nhược Pháp  ) - và  phu nhân ông Nguyễn Giang   ( trưởng nam học giả Nguyễn văn Vĩnh)  là cô ruột ông Nghiêm Phái
  ( khi ông Phái lâm bệnh nặng, người vợ cảm kích,  cố ghép tên chồng  trên  tác phẩm bà sáng tác :   Nghiêm Phái + Thư Linh . 
    ( ông  Nghiêm Phái phái qua đời cuối 1994 ở quận 10, tp. HCM ) 
   -  khi đám cưới cô  Đỗ thị Bính kết duyên với cậu Bùi tường Viên - cô phù dâu chính là Thư Linh-  Đặng thị Lạc.  

     Khi tôi đề nghị bà ta nên viết, trước hết để công bố hiện tượng T.T.KH.  là có thật- bà ta từ chối thẳng
thừng -  bời, đã hứa với T.T.KH  sẽ  không nói với bất cứ ai vể buổi tâm tình  vào chiều mưa, có một không hai tại nhà bà ta vào năm trước.
      Trần thị Vân Chung  tiết lộ tên  người yêu  của T.T.KH. rồi  - vì ai - mà đã làm 3 bài thơ : Hai sắc hoa ti -gôn, Bài thơ thứ nhất & Bài thơ cuối cùng.
     Bà T.T.KH. ( hậu chiến )  - thực ra  cả 2 chỉ lả T.T.KH.  mà thôi.  bà ta chỉ đồng ý cho bà Lạc viết ra, một khi bà ta  không còn sống trên cõi đời này nữ.  Nếu khi T.T.KH. ( hậu chiến) còn tại thế, e sợ điều ra tiếng vào trong gia đình nhà chồng - mặc dầu chồng bà đã qua đời.
       Và  tôi đây , người toan tính  viết tác phẩm này ở phút đầu -   đã suy nghĩ nhiều -  rồi đi tới kết luận: không thể làm vừa lòng bà Đặng thị Lạc  -  cứ công bố  về T.T.KH.  +  hình ảnh + tiểu sử + tên thật người yêu T.T.KH mà từ lâu nay mọi người chưa hay biết.

     Điều cần biết trước tiên là công bố chuyện xảy ra vào một chiều mùa thu năm 1976 ở Sài Gòn, người được mệnh danh là người yêu của T.T.KH.  từ năm 1934 tới nay chưa gặp lại T.T.KH.  - bây giờ cả hai đã gặp lại nhau , một pha hấp dẫn hơn cả trong tiểu thuyết : nghẹn ngào , nước mắt rưng rưng, nói không thành lời.
    Khi tôi báo tin cho bà Lạc :
    "  Chị có thể giữ lời hứa với T.T.KH.   cần phải giữ trọn chữ tín, nhưng với tôi, tôi chỉ biết , không quen , không hứa hẹn điều gì\ như bà Đặng thị Lạc.    Thêm  nữa, đây là cuộc trả giá đới với tôi, bởi  cũng từng thừa nhận THÂM TÂM & T.T.KH là một - bây giờ đây-  đưa ra ánh sáng  ai là người tình thật , đó là tôi đã tự tha thứ cho  sự lầm lẫn xưa kia.
    Nên, nếu đấy được dư luận  chấp nhận về hiện tượng văn học T.T.KH  là xác thực, thì  lời khen tặng  ấy, nếu có , phải dành cho bà Đặng thị Lạc mới công bằng.  Nhưng, nếu viết sai, dư luận thì  trách cứ tôi  thiếu khả năng phố kiểm, đánh giá tư liệu khi công bố T.T.KH. là xác thực, trả đúng vị trí của bà trong văn học sử. 
     Thanh Châu đã không nỡ giấu giếm về T.T.KH. , khi viết:
    "... Người ta muốn biết  T.T.KH. LÀ AI  - đã vì ai, cho ai? mà có thơ ? Và, người yêu T.T.KH. có đích thực là Thâm Tâm, hay Nguyễn Bính hay là ai đi nữa ..." 

    Như tôi đã  nói tới ở  xác nhận lấp lửng đã vì ai , cho ai mà ó thơ ?' - nhưng cực lực bác bỏ huyền thoại Thâm Tâm, Nguyễn Bính  liên hệ, gián tiếp hướng  về mục tiêu   khác,   không ai khác  là tác giả truyện ngắn Hoa ti- gôn ? ( lấp lửng :  có thể đúng hoặc không   ).
   Theo tôi, đường sự không thể nhận huỵch toẹt,   dầu  đú là  vậy -  dường như muốn  chúng tôi trở thành cái gạch nối nói rõ ra điều bí ẩn đó - mà cả T.T.KH. + Thanh Châu không thể nói ra,, khi họ còn tại thế.

    Đến  đây,  tôi chắc T.T.KH  hậu chiến, nếu không cảm ơn bà Thư Linh thì thôi, còn trách móc nỗi gì ? !         Về phần tôi, chắc bà Thư Linh cũng nên rộng lòng tha thứ - riêng tôi - càm ơn bà đã làm bài thơ 
Hoa tim- T.T.KH PHƯƠNG XA  là thật :   cho khắp người đời thóc mách xem  mà  không  là giết đời  nhau đấy biết không ?  Vì điều này: nếu tìm ra được tác giả của một tác phẩm nổi tiếng thì dù đắn đo đến đâu rồi [ sau] cũng phải công bố'  như  nhà văn   Hoàng Tiến ( 1933-      ) đồng  ý :   nên ghi nhận như vậy mới là phải.
    tác phẩm T.T.KH  chỉ  có 3 bài ( có người cho  là 4 )  đủ nói lên tâm sự bi thương của mối tình thơ hoa tim vỡ T.T.KH đủ làm rung động tâm hồn người đọc bao thế hệ - khi   người ta còn yêu , còn gặp ngang
 trái , còn đau khổ, thì chẳng cứ gì 50 năm sau, mà còn hơn thế nữa.   Hẳn bạn đọc chưa quên Thanh Châu cũng cảm nhận được rằng:" ... có hay lắm thì người đọc chỉ đọc qua một lần rồi quên đi... thi sĩ ... họ có cái thứ tiếng riêng của thiên thần thì phải chiếm lòng người hơn chứ ..."
    còn đối với  Thư Linh, tác giả bài Hoa tim - .T.T.KH. phương xa, hẳn không giống bài thơ Các anh  hãy uống thật say  / Thâm Tâm; hoặc bài thơ Cô gái vườn Thanh / Nguyễn Bính ( dầu T.T.KH. quê ở  Thanh Hóa) thì ở trên kia, tôi  tạm gọi là huyền thoại văn chương T.T.KH.-  bởi lẽ, tác giả Hoa tim ...T.T.KH. phương xa tả tâm sự    T.T.KH.  ( hậu chiến )   mà tuyệt nhiên không ăn bám sự nổi tiếng với thơ T.T.KH. được người ta  truyền tụng.
     T.T.KH. yêu chàng, khi chàng ở gần, chàng vuốt tóc nàng; thì tác giả Hoa tim- T.T .KH. phương xa viết :
                                                      Thi sĩ ví như tim vỡ nát
                                               Tình yêu tan tác giống đời hoa
                                                                THƯ LINH

    Xưa, trong Hai sắc hoa ti-gôn, T.T.KH. từng ghi lại buổi đầu gặp gỡ: chàng yêu  thì tôi đã hiểu gì / chàng thở dài trong lúc thấy tôi vui :

                                    chàng : " Bảo tằng hoa giống như tim vỡ 
                                     anh sợ tình ta cũng vỡ thôi.
                                     nàng :  Cho nên cười đáp' màu hoa trắng'
                                   là chút lòng  trong chẳng biến suy 

     Hoa tim- T.T.KH. phương xa  / Thư Linh còn cho người đọc  biết thêm lý do; bài thơ trên tác giả
ký tắt , não nùng ấy để che đậy tâm sự ngàn trùng xa cách; tình xưa  ẩn náu, yêu người không lấy được người, lấy chồng người khác- có thể, chỉ vì gia đình không môn đăng hộ đối hoặc vì giữ gia phong :

                                      Bài  thơ ký tắt não nùng 
                                 bao dòng tâm sự ngàn trùng quan san 
                                     Tình xưa ẩn náu thời gian
                                 người người thương cảm bàng hoàng hỏi ai?
                                      Lòng câm náu tháng năm dài
                                 cầu danh chồng há dám phơi chữ đồng
                                      Hoa ti-gôn vỡ tim hồng ...
                                                           THƯ LINH

   Chuyện kể lại rằng :   có một viên tri huyện   tây học còn trẻ tuổi về thị xã Thanh Hóa thăm gia đình.  Quan thuê chiếc xe tay keo về nhà, dọc đường phố xá, quan nhìn thấy tấm ảnh một nàng thiếu nữ khuê các mượt mà, bắt mắt - tấm ảnh nàng được phóng  lớn trưng bày trong tủ kiếng một ảnh viện.   Quan ra lệnh cho người kéo xe tay dừng lại ; không nói ly do, quan bước xuống xe tiến thẳng vào hiệu ảnh, đứng lặng ngắm hồi lâu.   Rồi quan được trả lời, tấm ảnh đó là một thiếu nữ có tên Trần thị Vân Chung, con một  gia đình  nổi tiếng trong vùng.  Quan không về nhà  nình ngay , ra lệnh cho người kéo xe tay đến thẳng gia đình cha mẹ cô nàng thiếu nữ khuê các kia.  Cú phút  * tình yêu  làm nổ tung trai tim hồng quan huyện trẻ.   Chẳng bao lâu, quan nhờ mai mối  ...  -  Trần thị Vân Chung ngổi trong phòng khách kể lại cho Thư Linh, tác gỉả Hoa tim -T.T.KH. phương xa :
----
 * coup de foudre .

                                       ...  Mối mai cha mẹ bận lòng 
                                            Vâng lời vẹn hiếu áo hồng ủ vai 
                                            Bắc, Trung điểm giột u hoài
                                            Pháo hồng  điểm giột u hoài
                                            Pháo hồng thắm sắc đẹp ngời vinh sang
                                            Duyên lành ủ trái tim tan 
                                            Nước mây thương khách tân toan nghẹn lời ...
                                                   THƯ LINH

     Chồng Trần thị Vân Chung , một quan huyện trẻ tuổi , dáng dấp  uy nghiêm, giàu có, đấy quyền lực.   Cô thiếu nữ đài trang, khuê các, quan tắt nửa ngày, một bước  trở thành mệnh phụ -  nhưng vẫn không thể quên người tình cũ.  Chàng ấy học hết ban trung học ở Vinh, được gia đình lo lắng cho con ra Hànội  theo học ban tú tài.  Chàng cũng mong  rằng, sau khi đỗ đạt, có địa vị, sẽ trở về quê nhà mai mối, tính chuyện trăm năm cùng người yêu.   Nhưng,   liệu nàng còn nhớ hay  đã quên  rồi ...?

    cũng vẫn tác giả bài thơ Hoa tim- T.T.KH. phương xa tả lại tâm sự :

.                                   .. Nhớ quên... ôi cũng đành thôi 
                                      Chung tình sẻ nửa bên người bên ta 
                                      Tình đâu đẹp nhất tuổi hoa 
                                      Thời gian trôi mãi vẫn là nhớ thương ...

                                      Lắng nghe tiếng vạc chiều sương 
                                      Buồn nghiêng trưng gấm sầu vướng mái lầu
                                      Không gian bàng bạc tình đầu
                                     Ai bàng hoàng nhớ ?  Ai rầu rĩ thương?
                                     Hoa tim rụng trắng trong vườn 
                                     Hoa tan tác mộng nghẽn đường gió bay .
                                                               THƯ LINH

   Năm 1934, Trần thị Vân Chung thành hôn với  quan huyện trẻ.  Chồng hơn tuổi vợ, cuộc sống gia đình hạnh phúc bề ngoài, vợ chung tình sẻ nửa bên người bên ta thấm thía màn bi kịch nội tâm. Người tình cũ  ở Hànội xa tít phương trời,  biết tin, bỏ dở học tú tài,. bắt đầu viết văn, làm  thơ .  Truyện ngắn  đầu tiên
 Hoa ti-gôn in trên tờ Tiểu thuyết thứ bảy ở Hà thành , nàng tìm đọc, khiến  nức nở tâm hồn, thúc đẩy nội tâm thơ  từ  Hoa ti-gôn  thành Hai sắc hoa ti-gôn, Bài thơ thứ nhất, Bài thơ cuối cùng  cùng  một năm  1937, đăng  trên tuần báo Tiểu thuyết thứ bảy - giám đốc kiêm quản nhiệm Vũ đình Long - ông này  xuất thân nhà giáo,  sau viết kịch, làm chủ báo .

     Cuộc tình chia ly cách xa từ 1934 cho đến 1954, tính ra 20 mùa xuân cách biệt.  Chàng , người tình cũ, núp trong vai  họa sĩ  Lê, cũng :

   " Một mùa thu cũ , tôi đã ngắt những bông hoa ấy trong tay và vò nát chúng đi, trước một giàn hoa .  Đó là thời tôi ốm dậy, buổi chiều thường đi thơ thẩn trong sân.  Nhưng thức bấy giờ tôi chẳng có cái tâm địa của một Baudelaire ốm yếu , khi thấy cảnh khoẻ mạnh của hoa tươi lá tốt mà bực mình đến đập vào hoa cho tơi tả để báo thù tạo hóa, như trong những câu thơ đau đớn thực tình này :

                                              Quelque fois dans un beau jardin
                                              Òu je trainais mon agonie
                                              J' ai senti comme une ironie, 
                                              Le soleil déchirer mon sein ,
                                              Et le printemps et la verdure,
                                              Ont tant humilié mon coeur
                                             Que j'ai puni sur une fleur 
                                             L' insolence de la nature 
                                                   CHARLES BAUDELAIRE

     Sự tàn ác vô tình vô tình ấy đem lại cho nhà văn một tài liệu quý để viết nên   trang tiểu thuyết  đầy nước mắt.... 

                                                                   ***

    Cũng nên lưu ý :   câu chuyện này, tác giả viết  vào 1939 đăng trên Tiểu thuyết thứ bảy vào năm 1939-  Thanh Châu  đặt  câu thơ của T.T.KH. trên đầu trang : Bảo rằng hoa dáng như tim vỡ ...- dưới, mới trích  câu văn  Khái Hưng làm đề từ :"... Hoa leo' ti-gôn' sắc đỏ, sắc hồng, sắc trắng, năm nào cũng vậy, một mùa tàn lại một mùa nở.   Nó chẳng giống lòng bất trắc của con người ..".  -  mà trước đó 2 năm, đó là năm   1937  -  ở truyện Hoa ti-gôn, tác giả Thanh Châu cũng trích câu văn trên của Khái Hưng trên đầu truyện.  Chàng đã mượn  câu văn của tác giả Gánh hàng hoa làm đề từ cho truyện ngắn để trách móc người tình về lòng bất trắc của người tình cũ .  Có đúng  vậy chăng ?

    Trần thị Vân Chung  vẫn làm thơ  - T.T.KH.  cũng hiểu được rằng câu thơ trong Hai sắc hoa ti-gôn
( 1937 )   bắt đầu :

                                         ... Một mùa ' thu trước' hoàng hôn
                                                                       T.T.KH.
   và :

                                        ...  Một mùa 'thu cũ  ' tôi đã ngắt ...
                                                                  THANH CHÂU

   Nàng ( Trần thị Vân Chung)  nhớ một mùa thu trước mỗi hoàng hôn / Nhặt cánh hoa trôi chẳng thấy buồn.
   Chàng ( Thanh Châu )  cũng nhớ, vào 2 năm sau :  Một mùa thu cũ tôi đã ngắt  những bông  hoa ấy trong tay  và vò nát chúng nó ... sự khắc biệt là vậy và những bông hoa ấy trong tay đối với chàng để trách lòng bất trắc  con người ...( người tình cũ đi lấy chồng).

    kể ra, kịch-tác-gia Thanh Châu đạo diễn màn kịch-thơ-câm T.T.KH. thật thâm thúy, cao siêu!

    còn nàng :

                                     ...Tôi vẫn đi bên cạnh cuộc đời
                                       Ái ân lạt lẽo của chồng tôi
                                       Mà từng thu từng thu chết 
                                       Vẫn giấu trong tim một bóng người ...

                                    ... Buồn quá hôm nay xem tiểu thuyết
                                       Thấy ai cũng ví cánh hoa xưa 
                                       Nhưng hồng tựa trái tim tan vỡ
                                       Và đỏ như màu máu thắm phai ...

    Năm 1954, hiệp định Genève chia đôi Bắc Nam ,  chàng trở về Hànội, thì, nàng đã cúng gia đình  di cư vào  Nam.    Chàng đã có cơ may  dò hỏi và biết đượcc hồng nàng hiện giữ chức vụ quan trọng trong guồng máy chính quyền miền Nam.   Tác giả Hoa ti-gôn , nhân vật họa sĩ Lê Chất ( 1937)  và Những cánh hoa tim vẫn lại là họa sĩ Lê (1939).  Nhân vật ở truyện sau: Lê không lấy vợ, lại chỉ ngâm thơ - thất- tình T.T.KH.  nhiều lần  , qua  nhiều đoạn thơ khác nhau, ghi lại sự sống, cảm nghĩ khác nhau của T.T.KH.  Nhân vật họa sĩ Lê chỉ ngâm thơ Charles Baudelaire  một  lần , chỉ  một đoạn  duy nhất trong Khu vườn tuyệt đẹp, nơi này   chàng kéo dài cơn đau hấp hối ... cũng chỉ vì trách hoa ti-gôn  một mùa tàn, một mùa nở -  để  trách lòng bất trắc của con người xưa mãi mãi đó thôi. 

       Cái đó  là lẽ thường tình.

                                                                         ***

     Sự công bố  hiện tượng văn học T.T.KH. là có thật  tiếp :

     T.T.KH.  có tên khai sinh, thẻ căn cước  ( Carte d' identité ) là Trần thị Vân Chung  ( tên thường  gọi là  Trần thị Vân Chung *). Sinh ngày   25 tháng 8 năm 1919 ở thị xã Thanh Hoá ( chính quán cũng là Thanh Hóa )  trong 1 gia đình danh giá.  Bố mẹ Vân Chung có 5 người con,  3 gái, 2 trai.  Vân Chung có người anh trai cả, bà là trưởng nữ, kế đến ,  2 em gái , một trai út.  Năm 1934, qua mai mối, 2 gia đình đã thỏa thuận gả chồng, cưới vợ,. Chồng,   Lê ngọc Chấn, đậu cử nhân luật, tri huyện,  sau 1950, từng giữ nhiều chức vụ quan trọng trong chính quyền Quốc gia .  Trước 1963,  tổng trưởng Bộ quốc phòng  , sau vì bất đồng chính kiến,   bị đưa đi  an trí  trong 3 năm ở Côn đảo . Năm 1964 được trả tự do.  Sau khi chế độ Đệ 1 Cộng hòa Ngô đình Diệm sụp đổ, ông  được bổ nhiệm  đại sứ Việtnam ở Anh quốc.  Ông bà Lê ngọc Chấn có  4 con, 2 trai, 2 gái.
---
*   trong tập sách này , tôi dùng tên  thường gọi  :   Trần thị Vân Chung. 

     Bà Lê ngọc Chấn, nhũ danh  Trần thị Vân Chung ( có thể gọi là T.T.KH hậu chiến )   . Bà ký nhiều bút hiệu: Lê Đông phương, Tam Nương , Vân Nương ... tham gia trong nhóm Quỳnh  Dao * .
    trước 1975, bà viết bút ký, làm thơ đăng trên nhật báo Ngôn luận ( Saigon) .
    năm 1986, ông Lê ngọc Chấn qua đời ở Saigon.  Sau đó, bà cùng các con xuất cảnh sang Pháp, từ đó bà đăng thơ, bút ký trên các tạp chí Pháp Duyên ( Mỹ), Pháp Âm ( Nally), Làng Văn ( Canada), Hiện diện 
( Toulouse, Pháp) , Văn Hóa ( Paris, Pháp ) v.v...
     hiện bà sống ở Sarlat-la-Canéda ( Pháp), nơi này có nhiều phong cảnh hữu tình, khách sạn và nhà xây từ thời trung cổ, Phục hưng hiện còn tồn tại.
 -----
*   nhóm thơ Quỳnh  Dao được thành lập vào 1961 ở  Saigon . Gồm một số  đông người  nữ  lam thơ  quây tụ lại với nhau, đủ thành phần , các bà được gọi là mệnh phụ phu nhân; hoặc, có địa vị, tiền tài   làm thơ  xướng, họa, thù tạc.  Nào  mừng sinh nhật, sinh con, đẻ  cái, cưới, hỏi ,  hôn quan tang tế,  khánh thọ , xướng họa, gieo vận ( đặc biệt nhóm này không gieo cú thơ  nói lái như thường có ở nhóm khác ) .  Theo như nữ sĩ Như Hiên ( hội viên)  thì, Quỳnh Dao chỉ có nữ, số người lên tới hàng trăm (?) -  thực tế, con số này khoảng trên dưới 30 là xác  thực- theo nữ sĩ Tôn Nữ Hỷ Khương.  Nhóm Quỳnh Dao sáng lập, ban đầu có bà Cao ngọc Anh; Vân Nương, Mai Oanh, Tuệ Nga, Đinh thị Việt Liên  . Niên trưởng (  hội trưởng)   bà Cao ngọc Anh, tác giả Khuê sầu thi thảo, đứng vào vị trí số 1, đệ nhị niên trưởng , bà Đào vân Khanh, tác giả Nhàn khanh thi tập  - hiện nay - đệ tam niên trưởng là nữ sĩ Mộng Tuyết ( Thái thị Út ).  Phu quân hội viên  là rể, vì lẻ, vợ  là dâu Quỳnh Dao.  Kỷ niệm lần thứ nhất, nhân dịp năm thứ 12 nhóm Quỳnh Dao có mặt  trên  cõi thơ này , nhật báo Tiền tuyến ( quân đội Saigon)  có bài tường thuật , bởi,  trung tá Phạm xuân Ninh là phu quân bà Trần thị Anh Minh  (  em gái thứ 2 Vân Nương ) từng chủ nhiệm tuần báo Đời  và cho  nhà văn Chu Tử  và ê -kíp thuê,  khai thác . 
         một đôi dòng  viết thêm về chồng bà Anh Minh,  PXNinh  có  bút  danh Hà thượng Nhân, ký dưới những bài thơ trào phúng, hoặc ,  hoặc Hoàng Trinh đề trên đầu  tập thơ in rô-nê-ô (  gồm 100 cuốn vào 1961,   nhân  đi   phó hội thơ ở nước ngoài) .
      trở lại nhóm Quỳnh  Dao, trước 1975, cũng có một số khuôn mặt người nữ làm thơ xứng danh là  thi sĩ : Tôn Nữ Hỷ Khương, Tuệ Mai,  nữ văn sĩ Quỳ Hương  v.v...
       sau 1975, nhóm Quỳnh Dao kết nạp thêm  3 khuôn mặt nữ: Việt Nữ ( cùng cha, khác mẹ vời nữ sĩ Tương Phố) Trinh Thục ( qua đời)  và Cao Mỵ Nhân (  định cư ở Hoa Kỳ).  Những người làm thơ này thường xướng họa, thù tạc, không hẳn là poète -né -  với Quỳnh Dao là poétesse-née) . 
     trong nền văn chương Pháp, có người  bàn tới  écrivain occasionel ( chữ  Emile Henriot thuộc viện Hàm lân Pháp) , thì  écrivain occasionel có mặt,  khi  gặp  cơ hội thuận tiện, để sau đó  làm 1 bài thơ,  viết một truyện ngăn  ngắn  liên hệ mật thiết tới  vốn sống một thời,   nên tạm gọi họ là   văn thi sĩ ngẫu nhiên. 
     nội dung sáng tác là xướng hoa, thù tạc, cảm khái , tức cảnh sinh tình,  nên thường ra,  rất  ít  bài được truyển tụng lâu dài, bởi , sáo rỗng, công thức,  gò bó... ít thâm thúy, cao siêu -  tuyệt nhiên  hiếm hoi có  bài sống theo thời gian  l6u dài. 
 ( TP chú thích, 1994). 

     1975 ... trong số  những tướng tá, công chức cao cấp của chính quyền VNCH  được tập trung đi học tập cải tạo - có ông Lê ngọc Chấn, cựu công chức cao cấp tmrong guồng máy cai trị Ngô đình Diệm. .
    Trần thị Vân Chung ở Sài Gòn buôn bán vặt vãnh, chạy vạy tần tảo nuôi con.    Bà vẫn dùng bút danh : Vân Nương. Lê Đông Phương,  Vân  Nương... ký dưới các bài thơ, bút ký của mình, chủ nhà cho ở nhờ là nữ sĩ Mộng Tuyết, số 328 đường Nguyễn  minh Chiếu,  xã  Tân sơn Nhì, tỉnh Gia định.( nay :  đường Nguyễn trọng Tuyển, quận  Tân Bình).
 
     1976 ... có một trung niên  lặn lội từ Hànội vào Sài Gòn..  Đặt chân đến Hòn Ngọc Viễn Đông, người đông như kiến, đường sá  rộng thênh thang, xe hơi bây giờ   rất  hiếm ( trừ  quân xa ) - phương tiện di chuyển ngoài xe đạp, thì xe buýt đóng vai trò quan trọng.   Người người đi xe buýt, xe chật chội như nêm cối.  hảnh khách chen chúc nhau ở bến, trạm xe; lên xe được phải coi như là một may mắn.
     Chàng trung niên   ngơ ngáo như chú Mán về  tỉnh,  phải mất rất nhiều thời gian mới leo lên   được  chiếc xe buýt, người có ghế ngồi cũng khổ,  kẻ đứng càng khổ hơn,  bị người khác chen  chân để nắm cho được cái khoen  trên cây  i-nốc  chạy dọc hai bên ghế để tránh bị ngã khi xe thắng nhồi  .   Đôi mắt chàng ta  dáo dác như tìm ai, đó là  người tình xa cách, tác giả Hai sắc hoa ti-gôn  42 năm  xưa.  Có nghĩa là , từ 1934, nàng lập gia đình ở Thanh Hóa tới nay, 1976, chàng đặt nhiều hy vọng gặp lại ở Sài Gòn.  Bữa nay, trên tuyến xe buýt này, chàng vẫn chưa gặp nàng; có thể bữa  mai, cũng trên một tuyến xe buýt khác, chàng hy vọng  gặp.  Niềm hy vọng khiến chàng kiên nhẫn hơn, vững niềm tin, đặt nhiều hy vọng.   Đã nhiều ngày như thế, đêm về, chàng ngả lưng, chỉ chợp mặt một tí  lại thức dậy, chờ sáng mai chóng tới, chàng lại lên đường ngồi trên một  chiếc xe buýt nào đó.   Chàng đưa mắt nhìn khách ngồi, khách đứng; rồi khách đứng lại ngồi- chỉ mong tìm được dáng nàng mà thôi.  Chàng vừa liếc mắt nhìn, vừa dò hỏi tin tức ở người có thể  hỏi thăm được tin tức,  phải là  người đồng hương xứ Thanh - chẳng nay thì mai -  chàng hy vọng gặp được hỏi ra tung tích nàng.   Có một người quê ở Thanh Hóa cho chàng tin bà Lê ngọc Chấn có một người em gái, tên bà Minh, vợ một sĩ quan đi học tập học tập cải tạo .  Năn ni, người ấy cho biết thêm,  hẻm   333 / 14/ ...  đường Trương minh Ký, Gia định,   nhớ là  đầu hẻm bán giò chả rất ngon , cứ hỏi lần lần thì tìm được thôi.  .

    Mắt chàng lóe sáng khi nhìn thấy bàng số nhà mầu xanh mang số 333/ 14/... , đưa tay lên gõ.   Cổng sắt , tường cao, không chuông, nhưng vẫn có người ra mở.   Nhìn thấy khách lạ, hỏi:
    "... bác muốn gặp  ai ?"
   " ... tôi ở  Hànội vào, xin cho tôi gặp bà Minh, vợ ông Phạm xuân Ninh?"
   "  ...vậy ông là ai ?, xin cho biết quý danh?"
   "  ... tôi là người đồng hương xứ Thanh, quê Thanh Hóa, xin được gặp bà Minh.   Đúng là tôi mới ở Hanoi vào đây được mấy hôm..."
 
     Đó là những câu hỏi đáp  giữa khách trung niên và người nhà bà em Vân Nương  vừa trao đổi  được báo lại cho bà Minh.
     Bà Minh đành ra  gặp người khách lạ kia.  Ông khách  trung niên tự giới thiệu tên,  đi thẳng vào  vấn đề:
" tôi xin được gặp  bà Vân Nương T.T.KH. "
    " ... ở đây không có ai  là bà T.T.KH ., đây là nhà ông Phạm xuân Ninh, quê Thanh Hóa.  Nhưng nhà tôi mới  đi trình diện học tập cải tạo  ..."
    "... vậy bà làm ơn cho tôi gặp bà Trần thị Vân Chung   , tôi  rất muốn gặp bà và xin lỗi, tôi chỉ đi khỏi đây, khi gặp được bà ấy .."
   '.. thôi thì... mời ông vào chơi ..."

   Bà Trần thị Anh  Minh nhăn trán, suy nghĩ, đành phải mời ông khách lạ  kỳ khôi  ngồi chờ để tìm bà chị Vân Chung .
    Em gái  bà Vân Nương nhắc đúng lời người khách kia nói : sẽ không rời khỏi nơi này, nếu chưa gặp được bà  ấy .
   Bà không thể tiếp chàng ở nhà được. . Chồng mới đi học tập, các con đã trưởng thánh, có đứa ở xa, có  đứa vẫn ở cạnh bên bà sớm hôm. Bà khổ tâm vô cùng, chẳng lẽ lại không đi gặp người ấy , cô em gái vẫn đợi, dáng vẻ tần ngần...
     Thôi thì đã liều thì ba, bẩy cũng liều, bà  nhận lời em gái.  Ngày xa xưa ấy, cũng vào một chiều thu, bà đã khóc mối tình  của chính mình :
                                                       ... Thuở ấy nào tôi đã hiểu gì
                                                           Cánh hoa tan tác của sinh ly
                                                           Cho nên cười đáp ' màu hoa trắng'
                                                          Là chút lòng trong chẳng biến suy ...

     Ra khỏi cổng nhà, bà giẫm phải cánh hoa ti-gôn mọc bên ven tường, hoa một mùa rụng? một mùa
 nở ?  ,... nhiều cánh đủ màu mọc bên tường rụng trên mặt đường, bà hẳn không quên :

                                                         .Trách ai mang cánh ti-gôn ấy
                                                         Mà viết tình em được ích gì ?

    đến bây giờ vẫn còn đúng với tâm trạng :

                                                     ...  Đẹp gì một mảnh lòng tan vỡ
                                                           Đã bọc hoa tàn giấu ác xơ
                                                          Tóc úa giết dần người thiếu phụ
                                                           Thì ai trông ngóng chẳng nên chờ ...

     hai chị em  đã đi hết con đường Nguyễn minh Chiếu, qua Thoại ngọc Hầu, đến ngã 4 thì rẽ trái sang Trương minh Ký.     Bữa nay cũng là một chiều thu Sài Gòn, lòng tê tái lòng gặp chàng - như lòng từng tê tái vào một chiều thu xưa., gió cũng lạnh lẽo, khi nhớ đến người ấy... đứng ngóng đò :

                                                       ...  Tôi sợ chiều thu phớt nắng mờ
                                                            Chiều thu hoa rụng lại chiều thu
                                                            Gió về lạnh lẽo chân mấy trắng
                                                            Người ấy ngang sông đứng ngóng đò ...

    giờ này đây, người khách năm xưa ngóng đò đang nóng lòng đây, vì muốn gặp, bà biết  rất rõ, cả chàng cũng biết rất rõ :

                                                           ... Nếu biết rằng tôi đã có chồng
                                                              Trời ơi ! người ấy có buồn không ?
                                                               Có thầm nghĩ đến loài hoa vỡ,
                                                               Tựa trái tim phai tựa  má hồng ...

    bắt đầu rẽ vào hẻm 333 Trương minh Ký rồi đây, tim đập liên hồi; nhớ đến chồng lên đường trình diện học tập cải tạo.  Bà cũng nhớ đến những ngày phu quân mê mệt một nữ thư ký ở văn phòng luật sư, nơi  làm việc của chồng * , bà đau khổ về chuyện này không ít ; song, không ta thán, không buông nửa lời trách móc.  Chỉ nhớ tới  :
-----
* luật sư Chấn mở văn phòng luật ở 33 D Nguyễn trung Trực,  Saigon 1.

                                                       ... Chồng tôi vẫn biết tôi thương nhớ
                                                           Người ấy cho nên vẫn hững hờ

                                                           Tôi vẫn đi bên cạnh cuộc đời
                                                           Ái ân lạt lẽo của chồng tôi
                                                           Mà từng thu chết từng thu chết
                                                           Vẫn giấu trong tim một bóng người

        bà sợ  phải nhìn thấy con đường này,  con đường mang tên Trương minh Ký,  đầu hẻm 333 có một hàng bán giò chả rất ngon...  Bà rất mong được gặp người nầy, rồi lại có một ý tướng khác nổi lên chống đối  không nên gặp - nhưng chẳng hiểu sao, ý tướng nghĩ  thì nghĩ vậy;còn  bước chân vẫn bước tới...  Lại không thể quên nội dung 1 đoạn văn ở Hoa ti-gôn:
    "... Họa sĩ được tin, đem những dây hoa ti-gôn, thứ hoa giống hình quả tim vỡ mà trước kia nàng hái ở vườn nhà ..."

    chinh Hoa ti-gôn  đã khiến bà buồn khổ, cả khi còn ở vườn Thanh  : buồn quá hôm nay xem tiểu 
thuyết - khóc chính bằng dòng lệ nóng chảy trên gò má; khóc nhớ tới quyết định đặt bút hiệu T.T.KH.  ký dưới  bài thơ được gửi đi  đăng báo.  Bài thơ thứ nhất, Hai sắc hoa ti-gôn, rồi Bài thơ cuối cùng  , chuyện tính đời ...T.T.KH. ngày xưa.. Chao ôi ! biết bao  tài tử văn nhân dệt thảo thành chuyện huyền thoại, nào  THÂM TÂM ... KHÁNH , lại  đánh lạc hướng qua những phương danh  THÁI THỊ KHƯƠNG, TÀO THỊ KHUÊ, TRẦN THỊ KHÁNH ... hoặc si- tình- thơ như chàng Nguyễn Bính  viết bài thơ Cô gái vườn Thanh.  Không một  ai biết được bút hiệu T.T.KH.  khi hình thành, kể cả chàng; mà chỉ biết sau khi bài thơ có bút hiệu ấy, ký dưới những bài- thơ - thất- tình.    Bà hình dung tới những giây phút tại sao lại đặt bút hiệu T.T.KH. ?
 
                                               -   T :   chữ thứ nhất là TRẦN
                                               -   T  :   chữ thứ 2 là     THANH 
                                               -   T   :  chữ  sau cùng:    KHÓC 

     T.T.KH.  cả 2 cùng khóc cho mối- tình -chân *  ngoài đời-  mối -tình- thơ nuốt trong- dòng- lệ.
    - ... sắp tới rồi chị ...
    iếng cô em nhắc sắp đến nhà cô ta; nghĩa là sắp được gặp chàng, bỗng dưng  nghe tiếng trống liên hồi dồn dập  đập trong trái tim hồng- như cách đây  40 mươi năm ngoài.  Lại không thể quên những câu  thơ từ xa xưa :
----
*   tựa một tiểu thuyết Nhất Linh. 

                                              ...  Tuy thế tôi tin vẫn có người
                                                   Thiết tha theo đuổi nữa, than ôi !!!
                                                   Biết đâu, tôi một tâm hồn héo 
                                                   Bên cạnh chồng nghiêm luống tưởi rồi !!!

    - cọc.., cọc ... cọc  tiếng gõ ở ngoài cổng ... rồi tiếng cô em:  ' mở cửa, mẹ đây ..."

     c ổng sắt mở nửa cánh.  Phòng khách ở phía trước , phải đi qua một sân xi-măng.  Trên ghế sa-lông bày
một  cách tùy tiện- một khách trung niên, người dỏng cao, m dáng mảnh khảnh, lưng hơi gù tôm, mắt sáng, quần áo khá tươm tất ...

    vậy thì bây giờ... thế giới này chỉ còn 2 người.
    chàng   : vội chạy tới giơ 2 tay vái chào.
    nàng     : xúc động, thân người run lên, mi mắt trùng xuống...
                     thế là nước mắt bỗng tuôn rơi ...

   lời thơ hoa ti-gôn , bài thơ Hoa tím T.T.KH.- phương xa / Thư Linh  như đến thật gần :

                                                   ...  Tái phùng, trúc cỗi, mai gầy
                                                        Lệ thu  dàn dụa hương gây mủi lòng
                                                        Bài thơ ký tắt não nùng
                                                        Bao dòng tâm sự ngàn trùng quan san ...
                                                                                    THƯ LINH

    sau  đó,  khách trung niên nói rất nhỏ với cố nhân :

     "... khi về Hànội, biết rõ chồng em có chức vụ quan trọng như thế, lại đầy quyền uy như thế; anh  biết là mất...em... thực rồi !!!

      khách trung niên  ấy, chính là tác giả truyện ngắn Hoa ti-gôn / Thanh Châu  ngày trước.

     1986.  ông Lê ngọc Chấn *  đi học tập cải tạo trở về nhà rồi,  gia đình đang chuẩn bĩ giấy tờ xuất cảnh sang Pháp.   Riêng ông Chấn lâm bệnh nặng,  chạy chữa thuốc men  hết cỡ, vẫn không qua được thông lệ thường tình rong cuộc đời  mà không một ai thoát  ?  - thân xác ông  đành  nằm lại  vĩnh viễn ở Saigon .  Chỉ một  T.T.KH.  đem theo mình vả một khối tình thơ nặng trĩu: Bài thơ thứ nhất + Hai sắc hoa ti-gôn + Bài thơ cuối cùng  năm xưa - + thi tập  Tơ sương in ở  Saigon  thập niên 70  cùng di tản sang Pháp, đến định cư ở vùng Sarlat-la-Canéda ( France) - nơi ở  mới  này ,cây sồi mọc trùng trùng điệp điệp, nho trên đồi man mác, trái mận, trái pom ... + cảnh thiên nhiên hữu tình , thơ mộng.   Bà sống trong một làng nhỏ, cũng gọi  village, nơi đây, nhà không có số giống như nhiều thôn ấp, làng xã ở quê nhà Việtnam.
-----
*  Lê ngọc Chấn ( 1910 -  Saigon 1986 ) có làm thơ xướng  họa  thù tạc, đâu đó khoảng 1, 2  bài.  Chuyện được  kể lại , bài đầu tiên, ông  làm váo 1934, khi  chú rể huyện quan cưới  Trần thị Vân Chung (  chắc  chưa biết là T.T.KH )  có MỘT BÀI THƠ LẤY VỢ.
     tham dự buồi tổ  chức  sinh nhật lần thứ 83 của nhà văn Tam Lang- Vũ đình Chí ( 1900- 1983)  nổi tiếng  thời  tiền  chiến, tác  giả Tôi kéo xe,  Lọng cụt cán... tồ chức ở quận 4 tp. HCM ,  ông Lê ngọc Chấn có bài thơ :


                                                                 XIN HỎI BÁC TAM LANG
                                                                       thơ LÊ NGỌC CHẤN 

                                                                Bác đã tám ba  năm mộng
                                                                Sắp tỉnh rồi, lộ ánh bình minh
                                                                Hỏi rằng mộng Thế, mộng Tình?
                                                                Mộng nào bác thấy đắm mình thiết tha ?

                                                                 Cuộc nhân thế, giờ tà huy điểm
                                                                 Tám ba năm, một chuyến đi dài
                                                                  Hỏi rằng bao cuộc tỉnh say
                                                                 Cuộc nào bác tỉnh, bác say cuộc nào ?

                                                                 Giữa tiệc thọ nâng cao chén cúc
                                                                 Xin chân thành chúc bác an khang
                                                                 Cuộc  chơi còn  lắm rộn ràng
                                                                 Bốn phương bè bạn, hành trang ân tình !

                                                                         L.N.C.
                                                                      09- 04- 1983 

       một bài thơ không thể không khen hay được !

      trích nguyên văn  thơ Thư Linh.

                                              hoa tim ( antigone) - t.t.kh. phương xa
                                                                         thơ  thư linh

                                          Giây leo mỏng mảnh hết chùm hoa 
                                         Nho nhỏ xinh xinh dáng dịu hòa
                                         Mấy cánh hồng hình tim khắng khít
                                         Bao tua xanh sắc lá nhạt pha

                                          Gió lên lồng lộng bông rơi rụng 
                                          Nắng thoáng mờ phai dạ xót xa
                                          Thi sĩ ví như tim vỡ nát
                                          Tình yêu tan tác giống đời hoa

                                          T.T.KH. Phương Xa
                                          Có còn nhớ đến loài HOA TIM  này ?
                                          Tuổi hồng vương mộng tỉnh say
                                          Đường tơ dở khúc, lòng day dứt buồn

                                          Vườn Thanh xưa, cánh hoa vương 
                                          Tóc mây phơ phất ai thường vuốt ve ? 
                                          Tài hoa cát bụi trần che 
                                          Non sông giục bước, lòng se sắt  lòng

                                          Một chiều thu nắng qua song
                                          Bên nhau NGƯỜI ẤY mắt trông ánh buồn
                                          Rõi theo bóng hạc mờ sương 
                                          Vin cành hoa trắng ngắm phương trời chiều

                                          Tay ngà nâng cánh hoa yêu 
                                          Thở dài NGƯỜI ẤY đăm chiêu nhủ rằng 
                                          Hoa như tim vỡ thấy chăng ?
                                          Sợ tình tan vỡ ... Nàng rằng : Không đâu

                                           Sắc hoa trắng mối tình sâu 
                                           Chúng ta hát khúc bạc đầu trăm năm
                                           Hoàng hôn nhạt nét chiêu đăm
                                           Mây trôi lãng đãng, núi nằm cheo leo

                                           Gió lên hoa trắng bay vèo 
                                           Duyên thiêng tỉnh mộng, tình treo chỉ mành 
                                           Trời xui sóng rộn biển xanh
                                           Hôn hoàng nhuộm tím mối tình đấu tiên 

                                           HOA TIM  vỡ nát hương nguyền
                                           Lòng thơ lạnh khóc duyên thiêng nửa vời 
                                           Người đi ngày một xa xôi
                                           Ngàn dòng tâm sự, một trời nhớ thương

                                           Vườn Thanh hoa cỏ se buồn
                                           Đêm ngày dệt mối tơ vương ngậm sầu
                                           Giải đường xa bóng ai đâu ? 
                                           Tiếng thương hoa vỡ nát màu chia ly

                                           Không gian bặt tiếng người đi 
                                           Môi hồng lợt sắc, hồn thì thấm sâu 
                                          Tháng năm chờ trĩu lòng đau 
                                          Áo Trang Sinh có gợn màu Hương Quan ?

                                          Vườn Thanh hoa nát, canh tàn
                                          Ghi thơ thương nhớ, nhấn đàn chờ trông
                                          Mối mai cha mẹ bận lòng
                                          Vâng lời hẹn hiếu áo hồng ủ vai

                                           Bắc, Trung điểm giọt u hoài 
                                           Pháo hồng thắm sắc đẹp ngời vinh sang
                                           Duyên lành ủ trái tim tan 
                                          Nước mây thương khách đa đoan nghẹn lời

                                           Nhớ, quên ... ôi cũng đành thôi 
                                           Chung tình sẻ nửa bên người bên ta 
                                          Tình đâu đẹp nhất tuổi  hoa
                                          Thời gian trôi mãi vẫn là nhớ thương

                                          Lắng nghe tiếng vạc chiều sương
                                          Buồng nghiêng trướng gấm sầu vương mái lầu
                                          Không gian bàng bạc tình đầu
                                          Ai bâng khuâng nhớ ?  Ai rầu rĩ thương ?

                                          HOA TIM rụng trắng trong vườn
                                          Hoa tan tác mộng nghẽn đường gió bay
                                          Tái phùng trúc cỗi , mai gầy 
                                          Lệ thu dàn dụa hương ngây mủi lòng

                                           Bài thơ ký tắt não nùng
                                           Bao dòng tâm sự ngàn trùng quan san
                                           Tình xưa ẩn náu thời gian 
                                           Người người thương cảm bàng hoàng hỏi :  AI?

                                           Lặng câm náu tháng năm dài 
                                           Giữ danh chồng há dám phai chữ đồng
                                           HOA TIGÔN vỡ tim hồng 
                                           Cung thương lỡ dở tơ lòng đứt dây
                    
                                           Tình yêu man mác trời mây
                                           Vì yêu chịu khổ đọa đầy dở dang
                                           Mối tình đẹp giữa trần gian
                                            Là Hoa Tim vỡ, mộng tàn kiếp thơ  

                                                  XIN KÍNH GỬI NGƯỜI CHỊ THƠ XA XÔI
                                                                       MÀ TÔI ĐÃ DÀNH NHIỀU YÊU MẾN
  
                                                        NHỮNG DÒNG THƠ HOA / NGHIÊM PHÁI+ THƯ LINH *
                                                                       T.L
        
                                                                   ( kỳ sau:   thơ t.t.kh hậu chiến hay là vân nương qua tơ  sương )  

                         ----
                           * nhà xuất bản Văn hóa- thông tin tái  bản, Hànội 2001. 


                                           ( trích T.T.KH. NÀNG LÀ AI / THẾ PHONG  ( THẾ NHẬT) -
                                                  nxb văn hóa thông ti tái bản , hànội 2001 -   tr. 30 -  50 )