Thứ Sáu, 20 tháng 9, 2013

đây việt bắc / thơ trần dần - đường bá bổn giới thiệu

Trần Dần  / T
nxb   đà nẵng + nhã nam , 2008


    Lời dẫn.

         1955, Trần Dần tham gia bàn tròn phê bình tập thơ Việt bắc / Tố Hữu - chàng thi sĩ thông minh, tài hoa, bốc đồng -  tin điều mình nói -  tư chất thông minh phán đoán đúng suy nghĩ  :  tập thơ ấy có gì  hay lắm đâu mà nhắng lên, âu chỉ là  tí ti l' amour, tí ti la haine .
         thế là , ông trùm văn nghệ  Voronsky Việtnam  tức hộc máu, trả đòn thù tên sấc láo dám phê phán thơ lãnh tụ  như thế à ?  Chưa một ai , dù đầu sỏ cứng đầu ,  dám phê  lãnh tụ làm thơ dở bao giở !!!
        theo phép tắc quân hàm quân đội Ba lan:  thơ lính kém hay, so với hạ sĩ,  thơ trung sĩ kém thượng sĩ,  thơ thiếu úy kém trung úy, thiếu tá kém trung tá, thiếu tướng kém trung tướng , đại tướng kém thống tướng -  đó là tác giả truyện Con voi  -   giễu thật tài tình !   
         sau này, Trần Dần  dính  vụ Nhân văn giai phẩm -  bị  gỡ quân hàm   ,giam cầm , xích tay,  tù đày.  bẻ bút  - lên voi : chưa nhìn thấy sự vinh hiển - nhưng xuống chó ,  quả là  nhục nhã, ê chế,  còn kém cả động vật 4 chân !
         mấy chục năm  sau , ơn Cao Sâu  xét lại  . đảng tịch  phục hồi , thi không,   xác nhận 
văn thi sĩ , thì có . 
        rồi tập thơ  Bài thơ Việt bắc ra đời (tác phẩm mới, hànội 1991),  Cổng tỉnh  xuất bản tiếp theo  ( hội nhà vănViệtnam,  1994) v .v...
       ẵm ngay  giải thưởng hội Nhà văn Việtnam ... ( hai , không ,không, bẩy
       nhận tiếp   Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật - (cũng hai, không, không , bẩy  )

       mời đọc thơ- hay của Trần Dần /  Bài thơ Việt bắc!
     
        ****
         xin lỗi:

         quá ái mộ 
          thơ  
         mồ côi 
          độc đạo
         1
         xuống 
        dòng,
         2  
         lên 
         bậc,
         
         đổ
        đèo
         4  
         leo
         thang  ...
         5
          nhoài
         soải
         nằm dài
         chân duỗi !
         
         Mai
         A
         skốt
         ki
         ơi!
         có tôi 
         theo sau!
         

         yesterday 
         Trần 
         Dần
         thơ hay
         dài 2500 
         kilômét
         khôn chợ
         dại nhà 
         Jờ Joạcx 
          xoạc
          cẳng
          thở
          mạnh 
          ào ào đọc 
          thi 
         với 
         ca 
          là 
         con mẹ gì?
         đếch hiểu! 
          ông 
          sang 
          Paris đây 
          vọng 
            hồn
          thằng chả 
          Francis Picabia   *!?
         
            
         aujourd' hui 
         Thằng phải gió
         ba búa
         ăn
         bùa 
         làm thơ
         mẹ vợ   
         day mặt
         phán :
        thiên hô
        bát xát. 
        múa bát 
        leo dây
        đường... 
        bốn bả ....
        thơ anh
        sáng tai họ 
        điếc tai cầy...  
        O..a.. Oa ...
        O..a.. Oa ...!!!
          []
 ------
*  Francis Picabia  ( 1879- 1953)  họa sĩ , sau làm thơ -  ban đầu theo phái  ân tượng, sau qua lập thể, là  1 trụ cột trong nhóm thơ ấn tượng, rồi  tượng trưng Pháp, có mặt  khoảng đầu  thế kỷ XX-  chống bệnh hình thức. luân lý xã hội đương thời -  thơ ông rất khó hiểu - đọc không dễ  cảm, lĩnh hội ,  mù tịt - đọc giả lục vấn :' thơ tớ, tớ còn đếch hiểu, huống chi các cậu?' 
      ( tuyên ngôn nhóm Dadaisme   ).
--------               ĐƯỜNG BÁ BỔN  
                      saigon-   sept. 20, 2013.

     
        
           
        ****
        *   TB .  'mong rằng người giữ bản quyền không cho đây là vi phạm quyền lợi thương mại - 
          đa tạ! .
          ĐBB.

       *****
        

                                                              đây việt bắc
                                                                       1 9 5 7
                                                              thơ  trần dần
                                                                       ( trích )

                                                                            I
                                                                                         

       Đây
             Việt bắc !

        Sông Lô
             nước xanh
             tròng trành mành nguyệt!

         Bình Ca
              sương xuống
                      lạc
                          con đò!
         Đáy dạ thời gian
                còn đọng
                          những tên

         Như
              Nà Phác,
                      Phủ Thông
                           Đèo Thùng
                                   Khau Vác

         Tôi nhớ
               đồn Róm khi xưa

         nơi ta
             ngã xuống

         Trời sao ấp ủ!...

         Đây khe suối cạn

         nơi
         bạn ta nằm

        Chắc hẳn  khu A.T.K. *
                        beo gầm cỏ rậm

         Bản xưa
               chim chóc
                      phục hồi chưa?

          Người khách đến!
                 Thuyền lên
                      bến lạ.

          Mải vui
                sương núi
                      trăng ghềnh

           Tìm đâu
                 dấu vết ngày xưa?

           Đâu
              bom đạn tội tình
                                thuở ấy?

            Rừng chẳng nói
                             lá rơi
                                 vàng võ!
            Thác
                bạc phơ đầu
                         mài gọt
                               đá xanh!

            Nhưng hãy tin
                    nhiều đêm
                           bên bếp lửa,
            lũ trẻ đầu xanh
                  nghe
                          chuyện người xưa,

           cũng
               mê mải
                     như ta
                       nghe cổ tích !

          Ở đây
               ta đã long đong
                      chín mùa xuân xạm lửa,

         đạn
               như ruồi
                    bâu kín
                          gót chân đi!

          Ở đây
                lên Bắc
                      lại
                         về Đông

            vò võ
                  chân trời
                          khẩu súng.

            Mỗi đêm
                   từ biệt
                       một quê hương !

             Ở đây
                   ta dấy nghiệp
                             nhọc nhằn

             Hai tay trắng
                       mưu cơ
                       tần tảo

              mới làm nên
                      đất nước bây giờ.

             Chính
                  chiếc nôi Việt bắc
                        bế bồng ta

             qua
                  tất cả
                      tháng năm đầy lửa,

            nuôi ta
                  nuôi cách mạng
                             lớn khôn.

            Ta bầu bạn
                     củ khoai môn
                     nương sắn

           Bạn
              con chim mất ngủ
                      rừng già

            Bạn
                  sông Đà
                  sông Mã
                                chở đầy sao

          Bạn hang núi
                  lá vàng rơi
                        khắc khoải.

         Ở đây
               muối mặn ta kiêng
                                   thương xót
                                   đời con khát nước

       Tương lai
                    ta thắt bụng
                                vì mày!

       Ta đã nhịn
                   như
                   người lính nhịn

       Nhịn mùa xuân
                   lại đến
                   nhin mùa đông


        Nhịn điếu thuốc
                 nhịn từng vuông vải

        Nhịn no
               nhịn ấm
                       nhịn tình yêu !

      Ở đây
              mây sớm
                      quấn
                      sương chiều.

     Đầu bản
            hùm kêu
                 khàn giọng

     Đạn bom
             chầu chực
                   bốn bên nhà.

      Ta sống
               giữa
                  bản hùng ca nguy hiểm.

       Ở đây
               manh áo vải
                                chung nhau .

        Giấc ngủ
                 cũng chung
                         chiếu đất

        Hành quân
                              chung
                              khói bụi đường trường

       Con muỗi độc
                 chung nhau
                             cơn sốt.

       Chiến trường
                       chung
                       dầu dãi đạn bom.

       Tới khi ngã
                    lại chung nhau
                                    đất mẹ.

         Hãy chia  sẻ cho nhau
                                     gió bấc!

         Chia
                 mưa phùn
                            nước lũ
                                     cơm thiu.

         Để đến lúc
                   mắc trùng vây  địch,

           lại chia nhau
                   những thỏi đạn
                               cuối cùng .

          Ở đây
                  ta mắc nợ
                            núi rừng,

        một món nợ
                  khó bề trang trải .

        Việt bắc
                cho tay vay
                          địa thế!

       
         Vay từ
                bó củi
                      nắm tên.

         Vay từ
                 những hang sâu
                                núi hiểm.

         Cả
               trám bùi
               măng đắng
                             đã nuôi ta .

       Ta mắc nợ
               những rừng sim bát ngát.

       Nợ
           bản mường heo hút
                               chiều sương.

       Nợ từ củ khoai môn
             nợ
                 chim muông
                         nương rẫy.

       Nợ
             tre vầu
                     bưng bít
                             rửng sâu.

      Nợ con suối
                   dù trong
                   dù đục,

      Nợ
           những người
                   đã ngã
                          không tên !

        Ôi
             thế kỷ muôn quên ngàn nhớ!

        Nợ này
                đâu dễ trả
                          mà quên !


        Đi!
               Tất cả

        Dù quen tay vỗ nợ

       cũng chớ bao giờ
                      vỗ nợ
                            nhân dân !

----
* An toàn khu. ( BT

                                                                     IV



                  Tôi mất quê hương
                               từ khi mới đẻ

                  Mặt
                      nước đỏ phù sa sông Hồng

                   Mất vịnh Hạ Long

                  Mất Huế
                            con sông Hương tình tự

                 Mất
                       cửa biển Hải phòng

                 Mất mũi Ca Mau !

                Tôi mất
                         những mùa thu
                                      không én liệng

               Mất
                      mùa xuân
                               nhạt nhẽo cành đào.

               Ngày đã mất
                       những mặt trời
                                 không ấm nữa.


               Đêm
                     lại còn
                                mất nốt
                                chiêm bao .

             Tôi đói tự do
                              như
                                   những bến tàu,

             đói hàng hóa
                          đói thuyền khơi
                                         đói biển.

            Có đến
                  vạn ngày
                         dạ dày khổng lồ tôi
                           chưa được
                                   bữa nào no!

           Tôi đã đói
                  những  những chân trời nắng sưởi,

          Đói
                những mái nhà
                           có
                               đôi chút
                               tinh thương.

          Đói
                  những chuyến tàu
                          đi thám hiểm trời xa.


         Tôi đòi -
                  mọi cái gì
                          tôi chửa biết ,

          mọi khát khao
                     hy vọng
                          loài người

          Có thể lắm!
                        Tôi xếp hàng
                                     bên cạnh,

          những ai
                    khốn khổ nhất
                           địa cầu ta

         Cũng không sao!

         Tôi
              đã dự trữ tình yêu
                                   như
                                       con lạc đà
                                           dự trữ nước,

         bỏ qua
              sa mạc tháng ngày,

        đi tìm
               những
                     quê hương
                     nhiều bóng mát.

       Chính Việt bắc
                  là nơi
                  hò hẹn,

      những người
                 đói khát -
                            như tôi!

     Đi!
            Đi!
                  Dù sức lực kiệt mòn

     Tay hấp hối
                 vẫn giơ về
                          phía trước !


      Đi!
          như đạn
               như tên
                        như đi vì hạnh phúc

       Đi!
          như đi
                 tìm vợ
                tìm chồng!

        Ta đã  uống no nê
                nước nghìn con suối bạc!

        Chém ngã
              vạn tre vầu
                     ăn vãn vạn rừng măng!

   
        Ôi! những ngày
                   trước mặt bom rình
                   sau lưng đạn nút

        Chân ta bước
                 chen nhau
                         vào lửa,

       đòi
             môi cái gì
                     thiếu thốn nhất
                                       đời ta ,

      như cơm áo
                           với
                            tình thương

      như quê hương
                    và bè bạn.


                                                                       X


           Tết !
                      Ồ thế thêm một Tết!

                  Tôi
                      quăng nó
                             vu vơ
                                   vào một xó lòng,

                 nơi đó
                       là kho đồng nát  *

                 một đống Tết xa nhà
                                  đã gỉ han lên ...

                Chao ôi !

               chuỗi ngày đêm
                                    thắt
                                    nút tất niên,

               đau
                  như
                      một nút thừng
                                     thắt cổ!

              Vì đâu?
                      Con tàu cuộc sống

              bỏ neo
                    lên bến nghỉ
                    hàng năm?

            Có lẽ
               cuộc đời
               thấm mỏi!

            Phải sửa sang
                 cái vỏ con tàu,

           đây đó
                  ít nhiều
                        hoen gỉ?

           Đêm nay -
               cái tối
                     tối ba mươi

         Các vì sao
                     đi họp
                     cuối năm

          để phố rỗng trên trời
                                  tắt điện.

          Bên bếp lửa
                        rét
                        rình cơ hội


          lẻn vảo trong
                     ăn trộm
                     hơi người.


          Chúng tôi  ngồi
                      Đống lửa ngồi bên,

         Vò rượu mé
                     rót tràn sang
                    bát vại

         Mâm cỗ
                       linh đình.

        Chỉ thiếu
                  ít khói nhang?

        Lại quên
                    khấn
                        người xưa
                        cùng bác mẹ?...

       Người ta
                  đốt
                    tràng pháo cười
                                        vô tận.

       Nhưng rồi
                  tiếng cười
                  gục xuống
                            quanh mâm.

        Rồi
              kỉ-niệm-mưa-dầm
                            lên tiếng gọi.

        Rượu đã đau môi
                Men vào đắng phổi!

        Tiệc tàn
               xuân vẫn
                        chửa sang cho ...

       Ngoài kia -
                 năm cũ sắp đi

       từng cái lạnh
                    phá rừng
                    phá bản.

       Tưởng như
                 quá khứ hết nhiệm kỳ

       còn phá tán
                    trước giờ
                    suy sụp hẳn.

       Tôi chạy trốn
                     cảnh
                     tan hoang  bàn tiệc.

      Ngồi uống
                 trà khan
                      bên cửa sổ mở toang.

       Lá rơi
                như
                      tiếng nấc thời gian,

     nấc ở
             biên-thùy-năm-cũ.

      Cái rét
           làm đông
                  miếng tiết bầu trời!

       Còn tội gì
              đau hơn
                  là
                   tội nhớ thương ?


         Hay là ngủ
                   những người lính trận,

           quật ngã tình riêng
                                như
                                   quật ngã kẻ thù ?

          Nhưng
               chính đôi-môi những-viên-đạn-dạn-dày

          đêm trừ tịch
                   càng kêu
                   càng đắng !


       Hay là khóc
                      như người con gái

            hãy còn khóc được
                               mỗi khi đau?

            Nhưng ta không quen
                                 châm chích
                                nhọt tim buồn

             cho nó chảy
                          muôn dong lệ  đó!

             Nước mắt
                      có bao giờ
                              khuây khoả được người ta ?...



       Hay là
                    rên rỉ giống heo may?

          Nhưng
                gió ấy
                      đã đôi phen nức nở

            làm đau thêm
                   trái đất khổ đau này !


      Hay là
                  dang tay
                       bóp cổ
                               mọi lời than

         như
               một kẻ
                      sát-nhân-tình-cảm?

         Nhưng
                bàn tay không chịu
                                      rắn đanh !

         Quả đấm
                   chối từ
                        không đấm ngực !

        Người ta
               chẳng thể lấy kim
                            kìm kẹp nát buồn thương ...



     Hay là
             đi giải trí ?
                     Đánh lừa tim
         vài điệu múa dăm bản đàn nhộn nhịp?

         Nhưng
               chính ta
                      là người
                            đi giải trí
                                        người ta .

          Cây đàn đó
                thường khi
                         thôi thúc nhạc,

         bỗng dừng nay
                          treo cổ
                             cuối gian nhà !


        Tôi vốn
                  chuyện nghề
                           cung cấp
                                mọi niềm vui

       Mà chẳng thế
                    ba lơn
                            cùng
                                 kỉ niệm...

        Tôi ngồi
                  hóa đá
                            giữa giao thừa

         một pho tượng
                   đục bằng đau khổ

        Không !
                 Hãy đi đi
                       Dù đi buồn đứt ruột

         Con tim
                 dù
                      hoen ố
                             nhớ thương !

           Đi!
                 Dù biết
                           khổ đau còn là luật

           của trái đất này
                           khi
                                nó chuyển mình đi !

           Hãy thù ghét
                    mọi ao tù
                            nơi thân ta rữa mục,

           mọi thói quen
                              nếp nghĩ - mù lòa!

           Hãy sống như
                          những con tàu
                                     phải lòng
                                                muôn  hải lý,

          mỗi ngày
                      bỏ
                          sau lưng
                               những  hải-cảng-mưa-buồn ! []


          trần dần 
      (  23- 8 /1926 - 17-1 /1997 )

     ( Sđd: tr.  61- 79 )

                                      

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét