phạ hay pha tiếng thái gọi trời trong bài thơ pha đin / quang dũng

  
                     pha hay phạ  tiếng thái  gọi trời 
                    trong bài thơ pha đin / quang dũng  
                                   đường bá bổn  
                                                              
 
      Khi đăng bài Pha Đin, thơ Quang Dũng trong tập Mây đầu ô , Trần lê Văn viết lời giới thiệu  - tôi
(  Đường bá Bổn  )  có một chú thích dưới bài thơ ấy:

    -  PHẠ (  có dấu nặng )  tiếng thái  là TRỜI ,  đin  là đất.  Phần đông văn thi sĩ gốc người Kinh đều gọi TRỜI là PHA (  không  dấu nặng ). Ngay cả chàng viết tựa  tập Mây đầu ô,  thơ  Quang Dũng - là Trần lê Văn -   phu nhân là người thái -  liệu có đồng tình PHA hay PHẠ mới đúng là TRỜI.

 - một thi sĩ khác rất giỏi tiếng thái, từng dịch  tiếng thái sang việt, đó là  Nguyễn Khôi ( 1938-     ) sinh ở Yên  Bái, sống nhiều năm ở Mường La ( Sơn La ) , tôi cũng chưa thấy chàng xác nhận PHA hay PHẠ là TRỜI. *

  - riêng tôi sống ở đất Thái  ( Mường Lò/ Nghĩa Lộ /  Yên Bái )  từ nhỏ tới năm 18 tuổi mới về Hànội học thì chưa lần nào nghe người  thái gọi TRỜI là  PHA  cả.

-----
*  nhân được mail phản hồi,  thi sĩ Nguyễn  Khôi cho biết  : PHẠ tiếng thái đúng là TRỜI,  nhưng đôi khi
' tiếng thái  trong ăn  nói  đời thường cũng biến âm cho nó nhẹ -  ví dụ : như xã ở chân đèo   gọi là chiềng pha, khi kêu Trời thì  Phà ơi ! - ' ... quả thật ,  tay này  thâm sâu ngữ nghĩa tiếng thái -  tôi cho  POST  lời dẫn về  đèo Pha Đin để chúng ta đồng lãm. 

      ĐƯỜNG BÁ BỔN 
   SAIGON, JULY, 25, 2013. 
 



                                                   đèo pha đin 
                                                     bài: nguyễn khôi 

  Lời dẫn.-

    Đèo Pha Đin là  1 trong tứ đại đèo  nổi tiếng ở Tây Bắc , bênh cạnh đèo Ô Quy Hồ, đèo Khau Phạ, và Mã Pí Lèng, hoặc xáp vào nhóm 6 con đèo gây ấn tượng nhất Việtnam, gồm: Khau Phạ, Hồng  Thu Mái,
 ( QL 4 thuộc Pa So, Phong Thổ ) Ô Quý Hồ, Hải Vân và đèo Hòn Giao  (  Khành Hòa ).

    Pha Đin nguyên gốc tiếng thái: Phạ là Trời, đin  là đất., nhưng,  tiếng thái trong ăn nói đời thường cũng biến âm cho nó nhẹ, nghe êm tai, ngọt ngào, dễ chịu - xã ở chân đèo gọi là chiềng pha , khi kêu Trời thì  Phà ơi !   Đi từ thành phố Sơn La lên Điện Biên trên QL 6 ( Thuận  Châu- Tuần Giao)  ở cây số 360 - 392, đèo dài 32  ki-lô-mét, điểm cao nhất 1648, nơi cột truyền hình nặng 70 tấn, chịu sức gió 200 km / giờ, độ dốc 10% - 19 %.

   Ở chiến dịch Điện  Biên ( đông xuân 1952- 53)  ở đoạn đường đèo Pha Đin, ta có 8000 TNXP quyết tử cho Tổ quốc  quyết sinh, suốt 48 ngày đêm, máy bay giặc Pháp dội bom hòng chặn đường tiến quân ta.  Từ 2006 -  2007, qua QL6,  đã có đường tránh thấp hơn  đường  qua đỉnh đèo, từ 200 - 400 mét, xe cộ  qua lại dễ dàng hơn.

   Đèo  Pha Đin có thể coi là thắng cảnh của Sơn La - Tây Bắc, nắng gió, sương mù mây ngợp huyền ảo luôn mát lạnh, thanh sạch như một cõi thần tiên khi ta lên tới đỉnh.

    Nguyễn Khôi ở Sơn La 21 năm, đã nhiều lần qua đèo Pha Đin, nối gót  các  nhà thơ Tố Hữu,  Quang Dũng , Vương Trọng [ từng  có thơ   về đèo  PHA  ĐIN  - bây giờ tời tôi, qua  ] một bài tứ tuyệt :

                                                      ĐÈO PHA ĐIN 
                                     Nơi Trời  ghé xuống hôn mặt Đất
                                     Nối vòng lên ôm ấp mây trời 
                                     Cứ như thế ta bay vào bát ngát
                                     Giữa đất trời hạnh phúc sóng đôi
                                                                      NGUYỄN KHÔI * 

----
 *  đã in trong ' Nghìn câu thơ tài  hoa / Nguyễn vũ Tiềm  sưu soạn - Nxb Văn học, 2007) . 
 
 nguyễn khôi 
   HÀNỘI 20 - 7 -  2013