thanh thảo:
sống hết mình với thơ ca ...
bài : lê ngọc trác
Với thi phẩm Hoa niên , Tế Hanh nhận giải thưởng Tự lực văn đoàn tứ 1949, tước khi Thanh Thảo ra đời 7 năm. Là một người có vị trí vững chắc trong nền thi ca Việtnam, lúc sinh thời, nhà thơ Tế Hanh đã từng nói về những nhà thơ quê hương ông :
"... Tôi chỉ là cái gạch nối giữa Bích Khê và Thanh Thảo..."
"... Tôi chỉ là cái gạch nối giữa Bích Khê và Thanh Thảo..."
Với một lời nhận xét như thế, chúng ta trân trọng sự khiêm tốn của Tế Hanh. Và, thấy ông đánh giá cao về Thanh Thảo. Theo thời gian, chúng ta càng nhận thấy những đánh giá của Tề Hanh về Thanh Thảo càng chính xác.
Thanh Thảo tên thậ tlà Hồ thành Công. Sinh 1946 tại xã Đức Tân, huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi. Ngay sau khi tốt nghiệp đại học ở Hànội, Thanh Thảo xung phong trở về miền Nam chiến đấu góp phần giải phóng quê hương. Ở chiến trường miền Nam, Thanh Thảo làm phóng viên, công tác tại đài phát thanh Giải phóng. Sau ngày đất nước thống nhất, Thanh Thảo chuyên hoạt động trên lĩnh vực văn học nghệ thuật và báo chí.
Qua vài nét về cuộc đời Thanh Thảo, chúng ta thấy có một sự trùng hợp lý thú : năm 1946, Bích Khê nhà thơ có những câu thơ hay vào bậc nhất trong thơ Việtnam vĩnh biệt trần gian , cũng là năm Thanh Thảo cất tiếng khóc đầu tiên đầu đời chảo quê mẹ Quảng Ngãi.
Thanh Thảo xuất hiện trên bấu trời thi ca Việtnam vào những năm cuối cùng cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Những trang thơ Thanh Thảo viết từ chiến trường miền Nam khói lửa, ác liệt, nóng bỏng, dữ dội, trần trụi đã tạo được nét riêng :
Cả thế hệ xoay trần đanh giặc
Mặc quần đùi khiêng pháo qua sông
THANH THẢO
Thanh Thảo đã viết những câu thơ đầy cảm xúc, để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người yêu thơ :
Phải thương lắm mới đi làm cách mạng
Phải thương nhiều hơn mới giữ nổi lòng tin
Nhưng phải thương đến tận cùng đau đớn
Mới làm người mẹ ...
THANH THẢO
bằng tất cả tâm huyết bản thân, Thanh Thảo đã từng viết :
Hạnh phúc nào cho tôi
Hạnh phúc nào cho anh
Hạnh phúc nào cho chúng ta
Hạnh phúc nào cho đất nước...
Những câu hỏi chưa thể nào nguôi được
Mảnh đất hôm nay bè bạn chúng ta nằm
Nơi máu đổ phải sống bằng thực chất...
Nơi cao nhất thử ta lòng yêu nước
Thử lòng ta chung thủy vô tư
Nơi viện đạn bao mảnh đêm hèn nhát
Những gương mặt ngẩng lên lấp lánh chất người ...
THANH THẢO
Không dừng lại với thành công bước đầu, Thanh Thảo luôn luôn trăn trở tìm cho mình một hướng đi, một nét riêng trên con đường sáng tác thơ ca. Theo dõi cuộc đời, sự nghiệp thơ văn Bích Khê và Thanh Thảo, tôi càng thấy cả hai đều có một điểm giống nhau; đó là tính kiên trì, quyết liệt, sống hết mình với thơ và cái đẹp. Cũng như Bích Khê trước đây, Thanh Thảo luôn luôn tìm tòi sáng tạo, đổi mới về hình thức, nghệ thuật, mở rộng biên độ sáng tác thơ. Tho Thanh Thảo mềm mại mà mãnh liệt, có sức chuyển tải lớn về chiều sâu nội dung, tạo ra đô rung lớn đối với người đọc.
Chúng ta vô cùng kinh ngạc đến khâm phục về sức làm việc, sức viết của Thanh Thảo. Từ 1977 đến 2002 , bên cạnh các tập thơ : Dấu chân qua tráng cỏ 1, 2, 3 - những tác phẩm thơ lẻ, báo chí, văn học khác- chỉ tính riêng trường ca Thanh Thảo đã viết và xuất bản 09 tập trường ca :
- Những người đi tới biển ( 1977), Trẻ con ở Sơn Mỹ ( 1997), Những nghĩa sĩ ở Cần Giuộc ( 1980). Bùng nổ của mùa xuân ( 2000 ), Đêm trên cát ( 1985), Một trăm mảnh gỗ vuông ( 1988), Khối vuông rubic ( 1985), Cỏ vẫn mọc( 2002) , Trò chuyện với nhân vật của mình ( 2002) .
Chúng ta vô cùng kinh ngạc đến khâm phục về sức làm việc, sức viết của Thanh Thảo. Từ 1977 đến 2002 , bên cạnh các tập thơ : Dấu chân qua tráng cỏ 1, 2, 3 - những tác phẩm thơ lẻ, báo chí, văn học khác- chỉ tính riêng trường ca Thanh Thảo đã viết và xuất bản 09 tập trường ca :
- Những người đi tới biển ( 1977), Trẻ con ở Sơn Mỹ ( 1997), Những nghĩa sĩ ở Cần Giuộc ( 1980). Bùng nổ của mùa xuân ( 2000 ), Đêm trên cát ( 1985), Một trăm mảnh gỗ vuông ( 1988), Khối vuông rubic ( 1985), Cỏ vẫn mọc( 2002) , Trò chuyện với nhân vật của mình ( 2002) .
Trong thế kỷ XIX, Chu Thần-Cao bá Quát là một trong những nhà thơ lớn của đất nước, cùng với Tùng thiện Vương, Tuy lý Vương, Nguyễn văn Siêu - [ Cao bá Quát ] được xem như tứ kiệt trên văn đàn.
Sau gần 128 năm, Cao bá Quát qua đời ( sau cuộc khởi nghỉa Mỹ Lương thất bại, bị triều đình nhà Nguyễn xử chém) - thì năm 1982, Thanh Thảo viết trường ca Đêm trên cát, viết về cuộc đời thơ Cao bá Quát, với tát cả sự kính trọng, cảm kích, Mở đầu trường ca Đêm trên cát, chỉ với những câu thơ mềm mại, đầy hư ảo, Thanh Thảo đã vẽ lên cách chân thực cảnh suy tàn của một vương triều quá khứ :
( thời Cao bá Quát sống + lam việc ).
Sau gần 128 năm, Cao bá Quát qua đời ( sau cuộc khởi nghỉa Mỹ Lương thất bại, bị triều đình nhà Nguyễn xử chém) - thì năm 1982, Thanh Thảo viết trường ca Đêm trên cát, viết về cuộc đời thơ Cao bá Quát, với tát cả sự kính trọng, cảm kích, Mở đầu trường ca Đêm trên cát, chỉ với những câu thơ mềm mại, đầy hư ảo, Thanh Thảo đã vẽ lên cách chân thực cảnh suy tàn của một vương triều quá khứ :
( thời Cao bá Quát sống + lam việc ).
Những con cá vàng ngủ mê trong điện Thái Hòa
Cặp mắt giấu sau bóng tối
Tiếng thở dài
Bàn tay nơi không thấy bàn tay
Phút chốc đốm lửa lòe sáng
Người lính canh bên con nghê già bao giờ ?
THANH THẢO
Có lẽ, sau 135 năm, từ khi viết Trà giang thu nguyệt ca, Cao bá Quát mới gặp được người tri kỷ. Đó là Thanh Thảo. Trong trường ca Đêm trên cát, Thanh Thảo viết :
... Trăng trong chén anh
Là giọt rượu cặn cuối cùng
Của sông Trà một đêm khói sóng
Mối hận bỗng trào lên cuốn xoáy con thuyền ...
THANH THẢO
Những câu thơ trên, Thanh Thảo đã đưa [ độc giả ] tiếp xúc với hình ảnh thi nhân uống rượu trong đêm trên sông Trà ngày xưa đầy hào sảng, đầy nghĩa tình. Đọc thơ Thanh Thảo trong trường ca Đêm trên cát khiến ta nhớ lại bài thơ Trà giang dạ bạc và bài Trà giang thu nguyệt ca / Cao bá Quát viết cách đây 135 năm, [ có những câu ] :
... Sa hồi giang tự sầu trướng khúc
Mộ tĩnh phong như tửu lục vi
Di địa bất câm Vương Xán cảm
Đương niên thùy phong Thái Ung quy...?
CAO BÁ QUÁT
Bãi uốn, sông như sầu quặn khúc
Tối chìm, gió tựa rượu hơi say
Thái Ung năm ấy về ai để ?
Vương Xán hồn quê rộn lúc này
HOA BẰNG dịch
Và [ một đoạn thơ ] trong Trà giang thu nguyệt ca / Cao bá Quát :
... Cử bôi thí yêu nguyệt
Nguyệt nhập bôi trung hành
Hàm bôi dục yết cánh phi khứ
Chỉ hữu nhân ảnh tương tung hoành
Đình bôi thả phục trí
Hựu kiến cô quanh xinh
CAO BÁ QUÁT
... Cất chén thử mời trăng
Trăng vao đi trong chén
Đỡ chén lên môi, trang vụt biến
Chỉ còn bóng người đang dọc ngang
Ngừng chén và đặt xuống
Trăng hiện về, bóng lại long lanh
VŨ KHIÊU dịch
Đối chiếu những câu thơ tài hoa của Cao bá Quát và những câu thơ Thanh Thảo trong Đêm trên cát - cả hai đều viết về đêm uống rượu với bạn trên sông Trà, với lời thơ đầy tâm trạng. Hai thi sĩ sống ở trong 2 thời đại khác nhau, cách nhau 135 năm - thơ Thanh Thảo có những đồng cảm sâu sắc [ cùng ] người xưa
Phải chăng là con người trung thực, tài hoa, khí phách - họ thường gặp nhau và có nhiều sáng tạo làm rung động [ người đọc ] . Thanh Thảo đã nói lên tâm sự con người tài hoa Cao bá Quát cùng khí phách + tinh thần phản kháng + nhiều hệ lụy , trong trường ca Đêm trên cát của mình ?
[ Cùng đọc ] :
... Thì cứ đi cứ đi và đi mãi
Như nước kia chảy không bến không bờ
Ta ném thơ mình vào thác xiết
Một sợi chỉ mành mỏng mảnh treo chuông
Một tiếng thét khi đầm lầy giăng ngập cổ
Trước mõm chó trước vó ngựa
Lần đầu thơ biết đến hiểm nguy ...
THANH THẢO
Mỗi tập trường ca của Thanh Thảo là một khám phá mới. Nhiều nhà thơ, nhà văn, nhà phê bình văn học đã gọi: Thanh Thảo là ông vua truồng ca, ông hoàng của trương ca.
Đối với thơ, nói riêng và trường ca, Thanh Thảo nói chung, càng đọc nhiều lần càng thấy hay, thấm đẫm đầy chất thơ. Như những vì sao trong đêm, càng nhìn thấy [ thơ Thanh Thảo] rực sáng hơn. Khác với các tác giả cùng thời, trường ca Thanh Thảo là bản giao hường hoành tráng + nhiều cung bậc, ngữ nghĩa đa dạng, độc đáo, lại thông minh - Thanh Thảo đã đưa hơi thở thời đại, hơi thở đất việt vào trường ca của mình. Và Thanh Thảo đã thành công, và chính tác giả đã tự xác lập, khẳng định vị trí của mình trong nền thi ca Việtnam.
Năm 1979, Thanh Thảo nhận giải thưởng văn học Hội nhà văn Việtnam, năm 2001 được trao giải Nhà nước về văn học nghệ thuật.
Thơ Thanh Thảo đã trở thành tác phẩm kinh điển, được đưa vào sách giáo khoa giảng dạ t rong trường học.
Ngày xưa, trước khi qua đời, Bích Khê đã viết những câu thơ mang tính dự báo về sự nghiệp bản thân :
Mây, tuyết, thời gian bay tợ nhạc
Hồn tôi đã thoát để tiêu dao
Những tờ thơ nát đầy hơi hám
Tay khách đa tình sẽ chuyển trao .
NẤM MỘ / THƠ BÍCH KHÊ
Ngày nay, trong Bài ca ống cống / Thanh Thảo - tác giả đã [ tung ] ra một tuyên ngôn nghệ thuật, khẳng định sự vĩnh cửu trong nghệ thuật thơ ca + cái đẹp :
... Bài hát của hôm nay
Thô sơ mà hực sáng
Mang lẽ đời đơn giản
Nói được tới ngày mai
THANH THẢO
Hôm nay và mãi mãi đến mai sau, tôi tin chắc một điều:
Sự nghiệp thơ Thanh Thảo mãi mãi trong xanh, ngọt ngào như dòng nước sông Trà và rực sáng như vì sao trên đỉnh trời Thiên Ấn Bút Phê Vân của quê hương Quảng Ngãi. *
( kỳ sau: Trần tuấn Kiệt )
lê ngọc trác
---
* BT cho in chữ bold .
- tựa bài chính : Thanh Thảo với những câu thơ mềm mại mà mãnh liệt
- sđd : trang : 92 - 100. In kèm ảnh chân dung Thanh Thảo: 3x 3,5cm. Nxb Văn học, Hànội 2013.
tài liệu tham khảo & trích dẫn:
- Thi nhân Việtnam / Hoài Thanh+ Hoài Chân ( Nxb Nguyễn đức Phiên, Hanoi 1942)
- Sự tìm kiếm tiếp nối không ngừng / bài viết : Ngô thế Oanh . ( Văn hiến VN số 5 / 2005)
-Thanh Thảo: nhà thơ của những cách tân đầy sáng tạo / bài viết : Đỗ Quang Vinh ( năm 2008 )
- Thơ phải mang tính dự báo / bài viết: Nguyễn văn Học + Ngô ngọc Trang . ( báo Văn nghệ Trẻ 2008)
- Thơ miền trung thế kỷ XX ( Nxb Đà Nẵng, 1995)
- Thanh Thảo, ông hoàng của trường ca / bài viết : Mai bá Ấn . < thinhanquangngai.wordpress.com > - 16/12/ 2009)
- Đêm trên cát / thơ Thanh Thảo ( 1985 ).
...
Cặp mắt giấu sau bóng tối
Tiếng thở dài
Bàn tay nơi không thấy bàn tay
Phút chốc đốm lửa lòe sáng
Người lính canh bên con nghê già bao giờ ?
THANH THẢO
Có lẽ, sau 135 năm, từ khi viết Trà giang thu nguyệt ca, Cao bá Quát mới gặp được người tri kỷ. Đó là Thanh Thảo. Trong trường ca Đêm trên cát, Thanh Thảo viết :
... Trăng trong chén anh
Là giọt rượu cặn cuối cùng
Của sông Trà một đêm khói sóng
Mối hận bỗng trào lên cuốn xoáy con thuyền ...
THANH THẢO
Những câu thơ trên, Thanh Thảo đã đưa [ độc giả ] tiếp xúc với hình ảnh thi nhân uống rượu trong đêm trên sông Trà ngày xưa đầy hào sảng, đầy nghĩa tình. Đọc thơ Thanh Thảo trong trường ca Đêm trên cát khiến ta nhớ lại bài thơ Trà giang dạ bạc và bài Trà giang thu nguyệt ca / Cao bá Quát viết cách đây 135 năm, [ có những câu ] :
... Sa hồi giang tự sầu trướng khúc
Mộ tĩnh phong như tửu lục vi
Di địa bất câm Vương Xán cảm
Đương niên thùy phong Thái Ung quy...?
CAO BÁ QUÁT
Bãi uốn, sông như sầu quặn khúc
Tối chìm, gió tựa rượu hơi say
Thái Ung năm ấy về ai để ?
Vương Xán hồn quê rộn lúc này
HOA BẰNG dịch
Và [ một đoạn thơ ] trong Trà giang thu nguyệt ca / Cao bá Quát :
... Cử bôi thí yêu nguyệt
Nguyệt nhập bôi trung hành
Hàm bôi dục yết cánh phi khứ
Chỉ hữu nhân ảnh tương tung hoành
Đình bôi thả phục trí
Hựu kiến cô quanh xinh
CAO BÁ QUÁT
... Cất chén thử mời trăng
Trăng vao đi trong chén
Đỡ chén lên môi, trang vụt biến
Chỉ còn bóng người đang dọc ngang
Ngừng chén và đặt xuống
Trăng hiện về, bóng lại long lanh
VŨ KHIÊU dịch
Đối chiếu những câu thơ tài hoa của Cao bá Quát và những câu thơ Thanh Thảo trong Đêm trên cát - cả hai đều viết về đêm uống rượu với bạn trên sông Trà, với lời thơ đầy tâm trạng. Hai thi sĩ sống ở trong 2 thời đại khác nhau, cách nhau 135 năm - thơ Thanh Thảo có những đồng cảm sâu sắc [ cùng ] người xưa
Phải chăng là con người trung thực, tài hoa, khí phách - họ thường gặp nhau và có nhiều sáng tạo làm rung động [ người đọc ] . Thanh Thảo đã nói lên tâm sự con người tài hoa Cao bá Quát cùng khí phách + tinh thần phản kháng + nhiều hệ lụy , trong trường ca Đêm trên cát của mình ?
[ Cùng đọc ] :
... Thì cứ đi cứ đi và đi mãi
Như nước kia chảy không bến không bờ
Ta ném thơ mình vào thác xiết
Một sợi chỉ mành mỏng mảnh treo chuông
Một tiếng thét khi đầm lầy giăng ngập cổ
Trước mõm chó trước vó ngựa
Lần đầu thơ biết đến hiểm nguy ...
THANH THẢO
Mỗi tập trường ca của Thanh Thảo là một khám phá mới. Nhiều nhà thơ, nhà văn, nhà phê bình văn học đã gọi: Thanh Thảo là ông vua truồng ca, ông hoàng của trương ca.
Đối với thơ, nói riêng và trường ca, Thanh Thảo nói chung, càng đọc nhiều lần càng thấy hay, thấm đẫm đầy chất thơ. Như những vì sao trong đêm, càng nhìn thấy [ thơ Thanh Thảo] rực sáng hơn. Khác với các tác giả cùng thời, trường ca Thanh Thảo là bản giao hường hoành tráng + nhiều cung bậc, ngữ nghĩa đa dạng, độc đáo, lại thông minh - Thanh Thảo đã đưa hơi thở thời đại, hơi thở đất việt vào trường ca của mình. Và Thanh Thảo đã thành công, và chính tác giả đã tự xác lập, khẳng định vị trí của mình trong nền thi ca Việtnam.
Năm 1979, Thanh Thảo nhận giải thưởng văn học Hội nhà văn Việtnam, năm 2001 được trao giải Nhà nước về văn học nghệ thuật.
Thơ Thanh Thảo đã trở thành tác phẩm kinh điển, được đưa vào sách giáo khoa giảng dạ t rong trường học.
Ngày xưa, trước khi qua đời, Bích Khê đã viết những câu thơ mang tính dự báo về sự nghiệp bản thân :
Mây, tuyết, thời gian bay tợ nhạc
Hồn tôi đã thoát để tiêu dao
Những tờ thơ nát đầy hơi hám
Tay khách đa tình sẽ chuyển trao .
NẤM MỘ / THƠ BÍCH KHÊ
Ngày nay, trong Bài ca ống cống / Thanh Thảo - tác giả đã [ tung ] ra một tuyên ngôn nghệ thuật, khẳng định sự vĩnh cửu trong nghệ thuật thơ ca + cái đẹp :
... Bài hát của hôm nay
Thô sơ mà hực sáng
Mang lẽ đời đơn giản
Nói được tới ngày mai
THANH THẢO
Hôm nay và mãi mãi đến mai sau, tôi tin chắc một điều:
Sự nghiệp thơ Thanh Thảo mãi mãi trong xanh, ngọt ngào như dòng nước sông Trà và rực sáng như vì sao trên đỉnh trời Thiên Ấn Bút Phê Vân của quê hương Quảng Ngãi. *
( kỳ sau: Trần tuấn Kiệt )
lê ngọc trác
---
* BT cho in chữ bold .
- tựa bài chính : Thanh Thảo với những câu thơ mềm mại mà mãnh liệt
- sđd : trang : 92 - 100. In kèm ảnh chân dung Thanh Thảo: 3x 3,5cm. Nxb Văn học, Hànội 2013.
tài liệu tham khảo & trích dẫn:
- Thi nhân Việtnam / Hoài Thanh+ Hoài Chân ( Nxb Nguyễn đức Phiên, Hanoi 1942)
- Sự tìm kiếm tiếp nối không ngừng / bài viết : Ngô thế Oanh . ( Văn hiến VN số 5 / 2005)
-Thanh Thảo: nhà thơ của những cách tân đầy sáng tạo / bài viết : Đỗ Quang Vinh ( năm 2008 )
- Thơ phải mang tính dự báo / bài viết: Nguyễn văn Học + Ngô ngọc Trang . ( báo Văn nghệ Trẻ 2008)
- Thơ miền trung thế kỷ XX ( Nxb Đà Nẵng, 1995)
- Thanh Thảo, ông hoàng của trường ca / bài viết : Mai bá Ấn . < thinhanquangngai.wordpress.com > - 16/12/ 2009)
- Đêm trên cát / thơ Thanh Thảo ( 1985 ).
...
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét