< web T.Vấn & bạn hữu >
cha alexandre de rhodes phát sinh ra
chữ quốc ngữ
như christop colomb tìm ra châu Mỹ ...
.
tùy bút : khuất đẩu
Kỷ niệm ngày mất cha Đắc Lộ ( Alexandre de Rhodes ) , 5- 11- 1661 tới 2013, đã là 352 năm. Hơn 300 năm trước, bằng 24 chữ cái + 5 dấu , của các giáo sĩ dòng Tên và cha Đắc Lộ, đã cơ bản ghi lại trên giấy thứ tiếng ' hót như chim * của người Việtnam.
Đó là cánh cửa thần kỳ mở ra cho Đàng Trong và Đàng ngoài [ một] cơ hộ tiếp cận văn minh Âu châu.
Tiếc thay cánh cửa ấy đã bị đóng sập !
------
* '... Khi tôi đến xứ Nam kỳ và nghe người bản xứ nói, đặc biệt là phụ nữ, tôi có cảm tưởng mình đang nghe chim hót líu lo, và tôi đâm ra ngã lòng, vì nghĩ, có lẽ không bao giờ mình học nói được tiếng một ngôn ngữ như thế ...'
ALEXANDRE DE RHODES
( tạp chí MISSI , tháng 5- 1961)
Phải chi các chùa Trịnh ở Đàng Ngoài và chúa Nguyễn ở Đàng Trong có được 1 phần mười tầm nhìn cùa Minh Trị Thiên hoàng , thì nước Việt ta ngày hôm nay , không cần phải đổ bao nhiêu xương máu mới giành được độc lập và dĩ nhiên không cần phải có Điện biên Phủ mới khiến cả toàn thế giới kinh phục.
Truyện Kiều của Nguyễn Du đã không cần phải viết bằng thứ chữ khó đọc, khó viết, nửa vay mượn chữ Hán, nửa thêm thắt, tùy tiện một cách rối rắm, thứ chữ, mà, giá như có chữ quốc ngữ, thì dù có ra sức đến đâu, chắc chắn hãy còn một nửa nước mù chữ.
Một nước Nhật văn minh như thế, vẫn đang loay hoay khốn khổ tìm cách la-tinh-hóa , thì ở ta, một đứa trẻ lớp 1, chỉ phải mất 3 tháng, có thể đọc thông, viết thạo.
Sao mà dễ như lấy một viên kẹo trong túi. Nhưng 300 năm trước, các giáo sĩ dong Tên và cha Đắc Lộ không dễ như thế đâu? Trước hết, họ phải học thứ tiếng khó nói, khó học như chim hót . Khó, vì những âm tiết lên bổng, xuống trầm, mà, chỉ cần thay đổi một cái dấu trong 5 dấu là thành tiếng[nghiã] khác, [hoặc] chữ khác.
Chẳng những thông minh , mà còn phải kiên trì, nhẫn nại- các giáo sĩ Bồ + Ý , cha Đắc Lộ mới có thể phát âm đúng, để từ đó, tìm ra các ký tự. Rồi họ sử dụng các dấu huyền, sắc, hỏi, ngã, nặng một cách tài tình để phân biệt các âm tiết trầm , bổng.
Đồng ý, cha Đắc Lộ không phải người phát kiến ra chữ quốc ngữ, nhưng, ông là người có công tổng hợp, hệ thống hóa và sắp đặt, để lần đầu tiên trên thế giới , in cuốn từ điển
Bồ+ La . [Anamiticum Lusitanum et Latinum - the first Vietnamese-Portuguese-Latinum, published in Rome, 1651]
Alexandre de Rhodes đã soạn cuốn từ điển đầu tiên khi nào ? [ Hẳn ], không còn nghi ngờ gì nữa, trong những lần ông đến Việtnam. Nhưng, khoảng thời gian 7* năm ông ở xứ này, luôn bị ngắt quãng bởi những lần đến, rồi đi, rồi lại trở lại.
-----
* đúng ra, phải là 12 năm . ( tạp chí MISSI, tháng 5, 1961 kỷ niệm 300 năm Alexandre de Rhodes ). (BT)
Nếu, lưu ý thêm rằng, cha Đắc Lộ còn bị thúc bách, bởi nhiệm vụ [ chính] là truyền đạo và ông phải thường xuyên ở [trong] trạng thái bí mật, hoặc nửa bí mật - một hoàn cảnh rất bất lợi cho công việc nghiên cứu 'ngữ nghĩa học' - chúng ta có thể giả định, như mục sư Bordreuil:
'... có lẽ, ông[ Đắc Lộ] đã làm cuốn từ điển trong [ một] thời gian khá dài ở Macao, từ năm 1630 đến 1640. Mặc dù, ông nói rõ trong tác phẩm , chúng tôi, tin rằng cha[Alexandre] de Rhodes đã tận dụng khỏng 10 năm yên ổn về tâm trí, nếu, không phải để viết, thì, ít nhất cũng đặt nền tảng cho 2 cuốn sách quan trọng đối với Ki-tô [Christ] hữu An Nam và các nhà truyền giáo, chúng tôi muốn nói đến cuốn giao lý và từ điển của ông [ A.de Rhodes] ...'
Mặt khác, thời gian ở Rome, cho phép ông [cha Đắc Lộ] thực hiện thành công việc thu xếp tài chính để xuất bản tác phẩm của mình.
Cha Léopard Cadìère, người rất am hiểu vấn đề, nhấn mạnh, vốn hiểu biết tiếng Việtnam sâu sắc của ông :
'... Mọi điều liên quan đến tiếng An Nam, phương ngữ Bắc bộ với phương ngữ Nam kỳ, đều phải là bí mật đối ông [cha Đắc Lộ] . Ông còn cho chúng tôi biết thêm về thực trạng tiếng An Nam cổ, những phong tục, tập quán[mà] ngày nay không còn và những thông tin[này cho] chúng ta không thể thấy ở bất cứ nơi nào khác. Thêm nữa, về nghĩa của các từ,[thì] cuốn sách là một sự đảm bào tuyệt đối, những khái niệm ngữ pháp [ của] ông thêm vào cuốn từ điển- cho thấy ông hiểu biết sâu sắc về cấu trúc- đôi khi, rất phức tạp và tinh tế của cú pháp An Nam. ..'
( CADIÈRE, 1915, p. 238- 239 )
Đành rằng ông[ cha Đắc Lộ] kiên nhẫn tìm cách la-tinh-hóa tiếng Việt là để truyền đạo - nhưng, bảo rằng ông chẳng có công trạng gì đối với dân tộc Vietnam, là vô ơn . Còn cho rằng
[ cha Đắc Lộ] có tội, vì :
'... tìm đường cho thực dân xâm chiếm nước ta , [thì ] lại [càng] hồ đồ hơn nữa!...
( BÙI KHA: CÔNG & TỘI CỦA ĐẮC LỘ ).
Khi các giáo sĩ dòng Tên và cha Đắc Lộ làm một công việc - theo tôi- như Christop Colomb
tìm ra châu Mỹ [vậy] .
[]
khuất đẩu
< web T.Vấn & bạn hữu >- usa-
( tựa chính của bài: ' Tôi thực sự cảm thấy xấu hổ...' )
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét