ttkh - nàng ai ?- kỳ 10 - thế nhật [thế phong]
nxb văn hóa- tt tái bản, hà nội 2001
11 - thâm tâm và sự thật về t.t.kh
bài viết : nguyễn vỹ
Năm 1936--37, có xuất hiện ở phố chơ Hôm, ngoại ô Hà nội, một nhóm văn sĩ trẻ, với bút hiệu Trần huyền Trân, Thâm Tâm và một vài người khác nữa. Ít ai để ý đến họ. Có lẽ, vì họ là những người còn quá trẻ : [Trần] huyền Trân và Thâm Tâm đều mới 18, 19 tuổi, và, mới bắt đầu viết văn, chứ có ghi đắc sắc. Lớp văn sĩ đi trước không chú ý đến họ.
Nhưng họ dễ thương, vui vẻ, hồn nhiên, an phận ở một vị trí khiêm tốn, chẳng thân với ai, cũng chẳng làm phiền lòng ai. Họ sống một thế giới riêng của họ, không chung đụng với nhóm đã nổi tiếng ít nhiều trong làng văn, làng báo lúc bấy giờ.
Họ có một tờ tuần báo nhỏ, tên là Bắc hà ở phố chợ Hôm , nơi đây họ làm văn nghệ với nhau, với lồi tài tử hơn là chuyên nghiệp. Tờ báo Bắc hà không chạy lắm, tuy có vài hước vui, nhờ mấy bức vẽ của Tuấn Trình và nhiều cố gắng hứa hẹn trên bình diện văn chương, Hăng hái nhất và đóng vai chủ động trong tuần báo Bắc hà là Trần huyền Trân. Thâm Tâm biệt hiệu của Tuấn Trình, vẽ nhiều hơn viết, thỉnh thoảng đăng một vài bài thơ, vài mẩu chuyện ngắn. Đôi khi thấy xuất hiện trên mặt báo vài ba bài thơ có tính cách ca dao ái tình của Nguyễn Bính, học sinh lớp Nhất trường tiểu học Hà đông. Nguyễn Bính thi rớt,, nghỉ học luôn.
Tuy không chơi thân, tôi quen biết Trần huyền Trân khá nhiều, vì anh ta ơ trọ một căn nhà trong ngõ Khâm thiên, gần Ô chợ Dừa. Thường đi một con đường, nên chúng tôi thường gặp và quen nhau. Đôi khi Trần huyền Trân nhờ tôi viết bài cho tuần báo Bắc hà cho vui, vì không có tiền nhuận bút. Đẻ tỏ tình thông cảm văn nghệ, tôi có viết một truyện ngắn khôi hài và chỉ có một lần. Trong một số báo đặc biệt Mùa hè, Tuấn Trình có vẽ một cặp Bạch nga bơi trên hồ Hoàn Kiếm và ghi ở dưới : Nguyễn Vỹ và Mộng Sơn.
Tôi quen biết Tuấn Trình là do Trần huyền Trân giới thiệu. Nhà anh ở chợ Hôm, cách chợ độ 3, 4 trăm thước. Anh đẹp trai, y phục lúc nào cũng bảnh bao, người có phong độ hào hoa, lịch thiệp. Tôi thấy ở Sài Gòn có anh Hoàng trúc Ly, nhà văn, giống na ná Tuấn Trình về dáng điệu, cũng như tính tình, tư cách.Nhiều khi gặp Hoàng trúc Ly trên đường Bô Na [Lê Lợi bây giờ ] * Sài Gòn, tôi quên lửng , cứ tưởng gặp Tuấn Trình trên phố chợ Hôm, Hànội.
----
* [...] chữ của Biên tập. (BT)
Một chiều gần tôi, Tuấn Trình đi lang thang gần chợ Khâm thiên. Tôi từ Hà nội về nhà, tưởng anh ta đến Trần huyền Trân, nhưng, anh bảo :' Thằng Huyền Trân nó đi đâu, không có nhà '. Tôi rủ anh về gác trọ của tôi ở cuối phố. Hôm ấy tôi có vài chục bạc trong túi, tôi có thể làm một tiệc bánh giò, chả lụa với Tuấn Trình. Tôi bảo anh ở lại ngủ với tôi cho vui.
Đêm ấy, cao hứng Tuấn Trình ngà ngà say rượu Văn điển, kể chuyện tình của anh với cô Khánh cho tôi nghe. Trần thị Khánh là là một cô học trò lớp Nhất trường tiểu học Sinh từ Thi hỏng, cô ở nhà giúp mẹ làm việc nột trợ. Nhà cô cũng ở đường Sinh từ, ngay cạnh Thanh giám, nơi đền thờ Khổng Tử Thanh Giám là một thắng cảnh. Hànội, đã liệt vào cổ tích Việt nam, xây cất từ thời nhà Lý, tu bổ dưới đời nhà Lê , hình chữ nhật, chung quanh xây tường đá ong, trước đền có hồ Tròn, 2 bên có dựng nhiều tấm bia ghi tên các tiến sĩ đời nhà Lê. Vào Thanh giám, có cổng tam quan lớn, trước cổng có tấm bia đề chữ Hán : hạ mã và 2 trụ cao. Trong vườn trồng rất nhiều cây cổ thụ và các cây kiểng. Nơi đây rất yên tĩnh và mát mẻ, cũng là nơi các cặp trai gái hẹn hò tâm sự. Trước kia có một bầy quạ, chiều tối bay về đây ngủ, cho nên người Pháp cũng gọi là Pagode des Corbeaux (chuà Qua), ngoài danh từ lích sử Temple Confucius .
Cô nữ sinh Trần thị Khánh là một thiếu nữ đẹp, nét đẹp mơn mởn của cô gái dậy thì, nết na, nhưng, không có gi đặc biệt. Tuấn Trình có người cô, nhà ở phố chợ cửa Nam, gần Sinh rừ. Anh thường đến đây, và thường trông thấy cô Khánh đi chợ mỗi vuổi sáng. Lúc ấy vào khoảng tháng 2 năm 1936, họa sĩ Tuấn Trình (tên gọi hồi đó) mới 19 tuổi, và cô Khánh 17 tuổi , thi rớt tiểu học và đã nghỉ học từ mùa hè năm trước. Tuấn Trình cũng mới bắt đầu vẽ và viết chút ít trong tờ tuần báo Bắc hà của Trần huyền Trân vừa xuất bản.
Sau vài tháng theo dõi, Tuấn Trình làm quen được với cô Khánh và gởi báo Bắc hà tặng cô. Cô gái 17 tuổi, cảm mến người nghệ sĩ tài hoa, tình yêu chớm nở như cành hoa antigone trắng cũng vừa chớm nở trong tháng đầu hè trước sân cỏ.
Antigone là một loài hoa của người Pháp đem qua hồi đầu thế kỷ, không thơm, nhưng đẹp. Nó là lọai hoa dây, lá giống như là nho, cho nên, ở miền Nam, nhiều người còn gọi là hoa nho. Nó có 2 loại, loại hoa trắng và lọai hoa hồng. Hoa nở vào đầu mùa hè, thành những chùm rất dễ thương, nụ hoa giống hình trái tim nho nhỏ. Ở Hànội, người ta trồng rất nhiều và bán cũng rất nhiều trong chợ Đồng xuân, cũng như ở chợ Hoa, bờ hổ Hoàn kiếm. Cắm nó vào lọ để ở phòng khách, nó buông ra một vẻ đẹp lãng mạn, khả ái lắm. Ngoài Bắc gọi tắt là hoa ti-gôn. Ở phố Sinh từ antigone mọc rất nhiều, như trước sân nhà ông Nguyễn văn Vĩnh và Nguyễn nhược Pháp. Nhà trọ của Lưu trọng Lư và Lê tràng Kiều ở phố Hàm long có cả một giàn hoa trắng và hồng. Nhưng mùa đông lá rụng, hoa tàn, thì không cảnh nào tiêu sơ, quạnh quẽ bằng.
Tình yêu của Tuấn Trình và Trần thị Khánh chớm nở ngy những lúc chùm antigone vừa hé nụ, và chết trong những ngày giữa mùa đông năm đó, trong lúc giàn hoa ti-gôn úa tàn, rụng ngập đầy sân.
Thời kỳ mơ mộng ngắn ngủi trong mấy tháng hè, sang hết mùa thu, không đem lại chut thỏa mãn nào cho tâm hồn khao khát của Tuấn Trình. Chính lúc này Tuấn Trình lấy bút hiệu Thâm Tâm và cho cô Khánh biết : hình ảnh của em, anh ghi sâu vào thâm tâm anh.
Trong bài Màu máu ti-gôn, cũng có câu :
... Quên làm sao được thuở ban đầu
Một cánh ti-gôn DẠ khắc SẦU
một vài bài thơ tình thức đêm làm tặng cô Khánh, những bài thơ đầu tiên đăng trên tuần báo Bắc hà, đều ký Thâm Tâm, nhưng, các tranh vẽ vẫn ký Tuấn Trình. Nhưng cô gái 17 tuổi dè dặt, theo lễ giáo nghiêm khắc của gia đình, chưa thật bao giở đáp ứng đúng với tình yêu tha thiết của Tuấn Trình- Thâm Tâm. Đó là điều đau khổ triền miên của chàng nghệ sĩ 19 tuổi. Trong lúc những cặp tình nhân trẻ trung dắt nhau đi du ngoạn khắp nơi thơ mộng ở Hà nội và ngoại ô : hồ Tây, chùa Láng, Bạch mai, Phúc trang, đền Voi phục ... thì, Trần thị Khánh cứ phải từ chối những lời mời của Thâm Tâm. Cô thường nói : ' Thầy mẹ em NGHIÊM lắm, gia đình em NGHIÊM lắm..' Lần nào cô Khánh cũng lăp lại chữ NGHIÊM gia giáo ấy, để trả lời kỳ vọng khát khao của người yêu.
Chỉ được 2 lần Khánh đến nơi hẹn, nhưng không được lâu. Lần thứ nhất, một đêm trăng thanh. Khánh lẻn băng qua đường, vào vườn Thanh giám. Tuấn Trình đã chờ người yêu nơi đây, dưới bóng cổ thụ. Nhưng, cô Khánh run cả thân người ( theo lời Tuấn Trình kể lại), cậu cũng lính quýnh, tất cả những câu bay bướm, cậu sắp sẵn để nói với nàng, bấy giờ cậu quên mất hết. Một lúc lâu, Tuấn Trình mới nói được mấy lời tình tứ- nhưng lại trách móc, nghi ngờ - nàng không yêu mình. Nàng bảo :' Em không yếu anh, sao dám ra đây gặp anh ? Nhưng, vì thầy me em nghiêm lắm anh ạ '. Tuấn Trình hỏi chua chát :' Giờ phút này chỉ có thơ và mộng, chỉ có anh với em, ánh trăng đẹp của hai đứa mình có nghiêm không nhỉ ?' Có lẽ , vì bất bình câu nói mỉa mai của người yêu, Khánh lặng yên 1 phút, rối đáp : ' Ánh trăng đẹp., nhưng vẫn nghiêm đấy anh ạ '. Cuộc gặp gỡ đêm ấy chỉ lâu không đầy 1 tiếng đồng hồ, Tuấn Trình đặt 1 chiếc hôn âu yếm trên bàn tay của Khánh, trước lúc nàng vội vã chạy về nhà.
Lần thứ 2, cô cậu cũng gặp nhau trong vườn Thanh , ( nhiều người nói : sau này nói Thanh là Thanh hóa, là hoàn toàn sai sự thật ) Thanh giám đêm ấy cũng ngập ánh trăng thu. Nhưng thái độ của Khánh lạ lùng, khó hiểu. Hình như Khánh muốn nói với Tuấn Trình một điều gì, nhưng, ngại ngùng không nói. Chàng lặng lẽ vuốt mái tóc huyền của Khánh, rồi khẽ bảo : ' Ước gì anh được yêu em như thế này mãi mãi' ... Nàng buồn bã hỏi : ' Anh định bao giờ đến xin thầy me cho chúng mình ...' Chàng họa sĩ bối rối trước câu hỏi bất ngờ. Chàng lơ đễnh bảo : Anh chưa nghĩ đến việc ấy, vì ...'
Câu chuyện bị bỏ dở nơi đây, Khánh không hỏi gì hơn nữa. Chàng nắm tay nàng đi dạo quanh hồ nước xanh rì lăn tăn gợn sóng. Chàng đứng lại, khẽ kéo Khánh vào lòng, nhưng, nàng khẽ buông ra . Tuấn Trình âu yếm nhìn nàng ' Em', rồi Khánh mải cười hỏi lại ' Anh bảo gì ...? ' - ' Hình ảnh của em, nụ cười của em, sẽ mãi mãi ghi sâu vào lòng dạ của anh, vào thâm tâm anh '. Trần thị Khánh bẽn lẽn cười, như để tạ ơn và xin từ giã.
Tuấn Trình trằn trọc suốt đêm. Khánh muốn giấu chàng 1 điều gì quan trọng chăng ? Tình yêu giữa 2 người vẫn nguyên vẹn, thư từ qua lại, vẫn âu yếm, nhưng, Tuấn Trình bắt đầu thấy lòng buồn bã, băn khoăn, khi giàn hoa ti-gôn bắt đầu héo rụng trong nắng úa tàn thu. Thế rồi 1 hôm, chàng họa sĩ đa tình nhận được 1 bức thư của người yêu - không - của người hết yêu, nàng báo tin sắp lấy chồng .
Thư viết bằng mực tím, trên 4 trang giấy học trò, xé trong 1 quyển vở Nam phương hoàng hậu ( loại vở học trò rất thông dụng lúc bấy giờ) . Thư, do một cô bạn gái của Khánh đem đến tòa báo Bắc hà, trao tận tay Tuấn Trình. Cô bạn gái hỏi ' ông Tuấn Trình' chứ không hỏi
Thâm Tâm ?
Ngoài bao thư cũng đề Mr Tuấn Trình ( chữ Mr bằng tiếng Pháp ), nét chữ quen thuộc của T.T.Khánh. Đại khái, Khánh nhắc lại tình yêu thơ mộng của cô với người nghệ sĩ tài hoa son trẻ. ( những chữ cô dùng trong thư ), tình yêu rất đẹp; nhưng vì, thầy me của cô rất nghiêm theo lễ giáo - nên dù vị hôn phu của cô là một người mới chỉ biết sơ thôi, nhưng, cô vẫn có bổn phận giữ tròn chữ hiếu, không dám cãi lời thầy me đặt đâu ngồi đấy.. v.v .. Cô nói: cô buồn lắm, vì tình yêu dang dở, ' em vẫn yêu anh mãi mãi ! Không bao giờ quên anh, nhưng ' van' anh đừng giận em, thương hại em, chứ đừng trách móc em , v.v...' Cô than thở : đời cô khổ nên tình duyên ngang trái, cô khóc suốt đêm v.v...
Khánh không nói một câu nào về vị hôn phu, không cho biết ngày cưới, và cuối thư, ký tắt KH. Bức thư của KH chấm dứt mộ cách đột ngột, cuộc tình duyên thật sự không mấy thơ mộng của họa sĩ Tuấn Trình và cô Trần thị Khánh .
***
Sau, do sự dọ hỏi vài người quen ở phố Sinh từ, Tuấn Trình biết được chồng cô Khánh là 1 nhà buôn giàu có ở phố hàng Ngang, 39 tuổi, góa vợ và không có con. Trong câu thơ
' bên cạnh chồng Nghiêm luống tuổi rồi - chỉ sự cách biệt tương đối, giữa tuổi 39 của người chồng với tuổi hãy còn vị thành niên của cô Khánh. Đó chỉ là nhận xét chủ quan và mỉa mai của Thâm Tâm, nhưng, trên thực tế, và theo lời những người hàng xóm ở phố Sinh từ, nói với Tuấn Trình, thì , người chồng cô Khánh giàu sang và trẻ, đẹp; chứ không phải một ông già. Tuấn Trình cũng nhìn nhận rằng một người nhà giàu 40 tuổi, đẹp trai, không thể là một ông già.
Đám cưới đã nhờ mối lái qua lại từ lâu, và đồ sính lễ có kiềng vàng, xuyến, nhẫn, vòng kim cương, quần áo hàng lụa quí giá cả. Rước dâu bằng 10 chiếc xe Citroen mới, cô dâu đeo nữ trang rực rỡ, mặc chiếc áo cuối màu đỏ tươi lộng lẫy, ngồi trong xe hoa như nàng công chúa ngồi cạnh người chồng mặc áo gấm xanh. Đêm trước, hôm cô Khánh lên xe hoa, Thâm Tâm có tổ chức tại tòa soạn Bắc hà một tiệc thịt chó, uống Mai quế lộ - mời Trần huyền Trân, Nguyễn Bính và Vũ trọng Can tham dự. Họ say sưa, ngâm thơ, làm thơ, cười đùa cho đến khuya, rồi lăn ra ngủ trên đất.
Người đau khổ trong cuộc tình duyên dang dở này không phải là cô Khánh. Trái lại, cô có đầy đủ hạnh phúc với người chồng rất chiều chuộng cô. Trần huyền Trân đã gặp cô đang
hí hởn với chồng vào ăn kem ở tiệm Blanche Neige ở bờ Hồ 2 lần. Ông bà nhìn nhau và cười với nhau, ra vẻ âu yếm lắm. Khánh đã có thai, được chồng săn sóc, nâng đỡ lên chiếc xe nhá Citroen, lúc ra về còn đi một vòng quanh hồ Hoàn kiếm . Trần huyền Trân kể lại cảnh âu yếm đó cho Tuấn Trình nghe và kết luận : ' Con Khánh nó cho cậu ' leo cây', cậu còn ' si' nó làm gì nữa, thêm tủi nhục ...' . Nguồi đau khổ dĩ nhiên là Tuấn Trình - Thâm Tâm.
Chàng [Tuấn Trình] yêu nhớ đơn phương với mặc cảm của 1 nghệ sĩ nghèo bị người yêu bỏ rơi, lại còn bị mấy thằng bạn chế nhạo, đùa bỡn, nhất là Vũ trọng Can . Vì một chút tự ái văn nghệ, đối với mấy người bạn kia - Tuấn Trình đã phải thức 1 đêm, theo lời anh kề, làm một bài thơ Hai sắc hoa ti-gôn ký TTKH. - với thâm ý, để Trần huyền Trân và Vũ trọng Can tin là của Khánh làm, để, thương tiếc mối tình tan vỡ. Muốn giữ tính cách bi mật, Tuấn Trình dán kín bao thư, nhờ cô em họ ở phố của Nam, mang thư đến tòa báo. Cũng chính cô em họ đó đã chép giùm bài thơ, với nét chữ con gái dịu dàng của cô, để khỏi bị nghi ngờ. Giọng thơ hoàn toàn là giọng thơ lãng mạn của Tuấn Trình, và lời thơ khác hẳn những lời tâm sự, trong bức thư cuối cùng của KH báo tin sắp lấy chồng. Cô Khánh không biết làm thơ, chưa bao giờ cô làm thơ cả. Và, cô ghét những bài thơ Thâm Tâm nữa là khác ! Tuấn Trình đã quả quyết với tôi như vậy - sau khi nhận bức thư cuối cùng của Khánh , và, tỏ ý không bằng lòng anh mượn tên cô để làm thơ kể lể chuyện tình duyên cũ, có thể làm hại đến cuộc đời của cô. Trong thư phản đối đó, Khánh xưng tôi, chứ không xưng em, như những thư trước. Tham Tâm lấy những lời nghiêm khắc, giận dữ của người yêu cũ để làm Bài thơ cuối cùng :
Trách ai mang cánh ti-gôn ấy
Mà viết tình xưađược ích gì'?
Bài thơ đan áo nay rao bán
Cho khắp người đời thóc mách xem
Là giết đời nhau đấy, biết không ?
Dưới giàn hoa máu,, tiếng mưa rưng
Giận anh tôi viết dư dòng lệ
Là chút dư hương điệu cuối cùng
Từ nay anh hãy bán thơ anh,
Và để yên tôi với một mình
Những cánh hoa lòng, hừ đã bỏ
Còn đem mà đổi lấy hư vinh
Cô Khánh trách người cũ không những đem chuyện tình xưa ra viết chẳng được ích gì, lại còn làm bài thơ đi rao bán cho người đời thóc mách xem. Như thế là anh giết đời tôi,
anh có biết không ? Anh đem bán thơ để kiếm chút hư vinh, những chuyện xưa đã bỏ rồi, anh hãy để tôi yên !
Thâm Tâm lấy gần hết chữ và nghĩa trong bức thư đoạn tuyệt tàn nhẫn của Trần thị Khánh làm bài thơ cuối cùng đó mà vẫn ký TTKH, một lần cuối cùng. Rồi, để đáp lại, chàng làm một bài thơ ký THÂM TÂM và cũng là bài cuối cùng, mỉa mai , chua chát :
BÀI THƠ CHÓT KÍNH DÂNG TẶNG BẠN
Và thành chúc đời em luôn tươi sáng
Như mộng kiều đầm ấm tuổi xuân xanh
Như hương trinh bát ngát ý dịu dàng
Hoa nhạc mới triều dâng tơ hạnh phúc
...
trên phương diện văn thơ như tình cảm, ta chỉ thương hại Thâm Tâm, nhà thơ trẻ hãy còn ngây thơ với tuổi 19, đầy thơ mộng, cứ tưởng rằng cô Khánh vẫn thành thật yêu chàng, rằng, cô bị cha mẹ ép gả cho một ông già, nhưng, cố vẫn giữ mối tình thiêng liêng chung thủy với người nghệ sĩ. Cho nên, tưởng làm vui lòng người yêu, chàng lấy tên nàng để ký dưới bài thơ thương tiếc, với những câu tình tứ :
Từ đấy thu rồi thu lại thu
Lòng tôi giá lạnh đến bao giờ ?
Chồng tôi vẫn biết tôi thương nhớ
Người ấy cho nên vẫn hững hờ
Nếu biết rằng tôi đã có chồng
Trời ơi người ấy có buồn không
Có thầm nghĩ tới loài hoa vỡ
Tựa trái tim phai, tựa má hồng!
...
Cho tôi ép nốt dòng dư lệ
Nhỏ xuống thành thơ khóc chút duyên
...
nhưng chàng thi sĩ si tình có ngờ đâu, không những cô Khánh không hề tỏ chút gì cảm động, vì mối tình đau khổ, thủy chung của chàng, hoặc, cảm ơn những bài thơ an ủi của chàng, mà trái lại, cô còn gửi 1 bức thư vô cùng tàn nhẫn, hằn học - nào là anh mang chuyện cứ ra viết chẳng có gì, cô lại còn tỏ ý khinh rẻ ' từ nay anh cứ đem thơ anh đi rao bán, để kiếm chút hư vinh, nhưng, anh hãy để tôi yên ...' v.v...
bấy giờ Thâm Tâm mới thức tỉnh, tìm lời bào chữa cho mình, nào là :
... Anh biết cái gì xưa đã chết
Anh càng buồn, càng muốn viết thành thơ
nhưng, thôi :
Mộng đang xanh, mộng hóa bơ phờ
Đây bài thơ chót kính tặng bạn
Thâm Tâm tự hạ mình viết kính dâng tặng bạn, có ý xin lỗi chua chát người không phải là người yêu của mình nữa, và, chàng đã viết :
Chim muốn bay, cũng giữ chẳng được nảo !
[Nàng đã không muốn yêu nữa, thì giữ làm sao được ?]
và,
Có gì đâu, khi bướm muốn xa cành
Thâm Tâm không những đã tỉnh ngộ, mà lại, còn uất hận, vì thái độ khinh bạc của cô Khánh :
... Chiều nay lạnh, có nhiều sương rơi quá
Nhưng lòng Anh đã Bình thản lại rồi
Hết đau buồn và cảm thấy sục sôi
Niềm uất hận của một thời lạc lối
Lấy nghệ thuật làm trò hề múa rối
Đem tài hoa cung phụng sóng mắt huyền
Để khẩn cầu xin một nụ cười duyên
Thâm Tâm tự thú nhận : lấy nghệ thuật văn thơ để làm trò hề múa rối, ( vì sự thật chẳng có gì cả ) trong mấy bài thơ ký tên TTKH, với mục đích Đem tài hoa cung phụng song mắt
huyền / để khẩn cầu xin nụ cười duyên .
để rồi, mỉa mai thay, nhận lời khinh khi ngạo mạn, và hằn học của nàng. Đó là niềm uất hận của Tuấn Trình trong một thời lạc lối, lầm đường :
Nhưng : ' Thôi, em nhé, từ đây anh cất bước
Em yên lòng vui hưởng cuộc đời vui ...
chàng hứa chấm dứt trò hề múa rối về văn thơ. Và, nàng cũng không mong gì hơn !
***
Để tôn trọng thực tế của những sự kiện đã qua trong lịch sử hay trong văn học, để đừng [bị] xuyên tạc [về] những chuyện không có, phải nói ngay rằng :
tên TTKH không hề gợi một dư luận nào làm xôn xao ở thời tiền chiến , và, cuộc tình duyên Tuấn Trình [Thâm Tâm] với cô Trần thị Khánh, không hề gây một xúc động nào về tâm lý cũng như về văn chương trong giới văn nghệ và giới trẻ thời bấy giờ .
Tôi chắc rằng những nhà văn, thơ tiền chiến ờ Hànội hiện còn sống tại Sài Gòn, như các anh Vi huyền Đắc, Lê tràng Kiều, TCHYA, Vũ Bằng v.v... ( cả các anh Nhất Linh và Lê văn Trương mới tạ thế mấy năm trước ) đều phải hết sức ngạc nhiên, thấy một vài người của thế hệ châu chiến ở Sài Gòn bỗng dưng tôn sùng TTKH thành 1 thần tượng, và, biến mối tình rất quá tầm thường của cô học trò cũ trường tiểu học Sinh từ, thành một thảm kịch củ tình yêu !!!
Nguyễn nhược Pháp, nhà ở gần cô Khánh, chỉ cách 5, 6 căn, mà cũng không hề nghe nói đến tên cô này. mà, cũng không hề biết một tí gì về mối tình của 1 họa sĩ kiêm thi sĩ Tuấn Trình- xảy ra cùng dãy phố với anh.
Cũng như người đàn bà, tên Mộng Cầm, hiện là một giáo chức ở Phan rang, đã phủ nhận chuyện người ta thêu dệt về mối tình của bá, lúc còn là y tá, với thi sĩ Hàn mặc Tử:' Tôi không thể yêu được 1 người bị bệnh cùi '- bà Mộng Cầm đã thẳng thắn nói như thế, không thể trách bà được !
[]
( tạp chí Phổ thông / chủ nhiệm Nguyễn Vỹ, số 63 ra ngày 15/8/1961)
nguyễn vỹ
( trích từ Văn thi sĩ tiền chiến / Khai trí xb, Saigon 1970 )
12. thơ ttkh ở nước ngoài
bài viết : thanh châu
Năm 1989.ông Lê Trường, kỹ sư nông nghiệp sang làm chuyên gia cho Algérie, khi về nước, qua Paris, được 1 Việt kiều tặng cho một băng cát-xét, ghi âm thơ TTKH, do chính người đó ngâm. Bà Việt kiều đó, trước kia ở Hànội làm công tác nghệ thuật, rất mê thơ TTKH. Vì có giọng ngâm tốt, cho nên bà đã dạy cho nhiều bà con bên đó ngâm thơ. Băng cát-xét nay ghi âm bài
Hai sắc hoa ti-gôn, nhưng người ngâm lại bắt đầu từ câu Một mùa thu trước mỗi hoàng hôn đên câu Trong một ngày vui pháo nhuộm đường, thì lại bắt sang Bài thơ cuối cùng của TTKH. Người ngâm bỏ 2 đoạn đầu (8 câu) mà ngâm từ câu : Từ đây thu rồi thu lại thu cho đến Tựa trái tim phai tựa máu hồng là hết bài.
Người nghe, nếu không nắm được thơ TTKH, thì rất có thể nhầm đó là cùng 1 bài. Có lẽ, người ngâm nhớ lẫn lộn, nên đả để xảy ra tình trạng đó chăng ? Nhất là, trong bài được ghi âm còn một số câu không đúng với nguyên tác, nếu có dịp thì nên xó đi , ngâm lại cho đúng.
Chúng tôi còn được biết thêm, thời chính quyền Sài Gòn, ông Trần Trịnh đã phổ nhạc bài Hai sắc hoa ti-gôn (điệu tango). Bài nhạc có lời, do cô Thu Hương hát. Bài hát này cũng được những người di tản mang theo ra nước ngoài.
Thế là, thơ của TTKH không có cánh mà đã bay tời nhiều phương trời .
thanh châu
( trích từ Thâm Tâm -TTKH / Hoài Việt- Nxb Hội nhà văn, 1991)
13. trích thơ vân nương
được mệnh danh t.t.kh
sầu thu
thơ vân nương
Ba thu dọn lại một chiều nay
Bàng bạc mây trời gió chuyển đây
Thất tịch sầu nghiêng hồ lệ thảm
Hoàng hôn bóng ngả cánh hoa gầy
Tâm tư ấp ủ tàn năm tháng
Thương nhớ lan tràn úa cỏ cây
Thu tới thu đi người vẫn vắng
Sầu thu ghi lại mấy dòng đây
Sầu thu ghi lại mấy dòng đây
Thắm nhạt vàng phai cảnh sắc này
Mái tóc sương pha cay đắng đủ
Làn da nắng sạm nhớ thương đầy
Tương giang một dải mênh mông nước
Ô Thước đôi bờ vướng vít mây
Phảng phất mưa vương hồn Chúc nữ
Buồn dang nghèn nghẹn ý chua cay
Buồn dâng nghèn nghẹn ý chua cay
Sơ xác vườn thu dáng liễu gầy
Màu tím hoa sim vương nếp áo
Sắc vàng cỏ dại ngợp chân mây
Ngả nghiêng giậu trúc hồn chưa tỉnh
Thấp thoáng gương nga mộng vẫn đầy
Tựa cửa ngóng trông người trở lại
Mỏi mòn năm tháng có ai hay ?
Mỏi mòn năm tháng có ai hay ?
Sầu đọng ba thu một gánh đầy
Rượu cạn hồ nghiêng tơ phím lắng
Trâm cài mái lệch phấn hương bay
Thầm len trắng khuất sau rèm lạnh
Vườn cúc hoa tàn trước gió lay
Mộng vẫn bâng khuâng bóng cũ
Ngoài song lành lạnh gió heo may
Ngoài song lành lạnh gió heo may
Để khách phòng thu hận tháng ngày
Lược thẫn thờ vương làn tóc rối
Hồn lơ lửng thả bóng chim bay
Ánh đào nắng chếch người đâu tá
Khán hạnh trăng lồng cảnh vẫn đây
Mong đấng cao xanh xoay chuyển lại
Cho người hạ giới chút vui lây
Cho người hạ giới chút vui lây
Bấc lụn dầu hao lệ vẫn đầy
Chiến địa vẫy vùng bao chí cả
Khuê trang giam giữ mảnh hồn ngây
Nắng vương cuối ngõ vàng hoa lá
Sương phủ ven trời trắng cỏ cây
Men rượu ân tình ai nhớ nhỉ ?
Nửa như muốn tỉnh nửa còn say
Nửa như muốn tỉnh nửa còn say
Trẻ tạo trêu người khó đặt bày
Uyên thúy xa với hoa héo cánh
Trời mây cách biệt liễu chau mày
Gương mờ nước thủy mờ son phấn
Áo nhạt màu tươi nhạt cỏ cây
Gió chuyển thu về sầu vạn nẻo
Mà người xa vắng vẫn không hay ?
Mà người xa vắng vẫn không hay ?
Có thấy chàng ngưu mắt lệ đầy
Khúc hận phân ly tràn đất nước
Nỗi niềm tâm sự nghẹn trời mây
Thềm khuya vườn vắng in hình lẻ
Song lạnh lầu không thoáng bóng gầy
Giải mối ưu tư như gió thoảng
Cho lòng dìu dịu chút men cay
Cho lòng dìu dịu chút men cay
Sống với chờ mong tự bấy chầy
Cứ tưởng xuân về hồng thắm má
Nào hay thu tới ủ ê mày
Đêm vương hồn mộng vào trang sách
Ngày thả vần thơ dưới bóng mây
Có lẽ thu này thôi kháo sổ
Sầu thu trang trải trắng bàn tay
Sầu thu trang trải trắng bàn tay
Mong tới thu sau én hiệp bầy
Trăng hết lạnh lùng bên ải bắc
Hoa chào hớn hở dưới hiên tây
Hàn huyên to nhỏ chung trà ngát
Tâm sự vơi đầy chén rượu say
Đón gió thanh bình lên ý đẹp
Châu về hiệp hố dệt thơ hay.
1962
vân nương
( trích từ thi tập Tơ sương )
( Sđd : trang 93 - 108)
( kỳ sau : Thư của Thư Linh từ Saigon gửi Vân Nương ở Pháp...
và thư Vân Nương từ Pháp gửi Thư Linh ở Saigon )
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét