thi ca- thi nhân & cảm nhận / lê ngọc trác 7

                          nguyên sa: người làm mới thi ca    7
                                        bài viết : lê ngọc trác

     Nguyên Sa  nằm trong số ít nhà thơ ngay từ ban đầu công bố tác phẩm đã được những người yêu thơ đón nhận một cách trân trọng và đầy nhiệt tình.   Nhiều thế hệ, những người trẻ tuổi, những người đang yêu đã chép vào sổ tay, lưu bút những câu thơ tình lãng mạn :

                             Áo nàng  vàng tôi về mua hoa cúc
                             Áo nàng xanh tôi mến lá sân trường 
                             Sợ thư tình không đủ nghĩa yêu đương
                             Tôi thay mực cho vừa màu áo tím 
                               TUỔI 13  / NGUYÊN SA

    Nguyên Sa tên thật Trần bích Lan, nguyên quán cố đô Huế - nơi cổ kính, đầy thơ mộng. Sinh  ngày 01- 03- 1932 tại Hànội, Trần  Bích Lan còn có bút danh Hư Trúc, Lê hải Vân ..., đậu tú tài năm 1953, rồi sang Pháp du học, theo học triết tại đại học Sorbonne.   Trong
thời gian theo học tại Pháp, ông gặp Trịnh thúy Nga,  nàng thơ của Nguyên Sa.   Chúng ta bắt gặp những bài  thô tình rất đẹp của ông  viết tặng Trịnh thúy Nga, sau  ông cưới làm vợ.   

     Năm 1956, Nguyên Sa và vợ trở về Việtnam, ở Saigon, ông dạy triết tại các trung học Chu văn An,  Văn học Nguyễn bá Tòng ..., đại học Văn khoa Saigon.   Cùng với thiên chức nhà giáo, ông viết báo, làm thơ. Ông qua đời vào ngày 18- 04-  1998 ở Hoa Kỳ.  

    Nguyên Sa để lại cho đời những tác phẩm chính sau đây :  
    về thơ :  Thơ Nguyên Sa ( tập 1, 2, 3, 4 ), Thơ Nguyên Sa toàn tập - truyện dài có 
Giấc mơ 1, 2, 3, truyện ngắn : Gõ đầu trẻ, Mây bay đi...
    về biên khảo triết học, văn học : Descartes nhìn từ phương Đông, Một mình một ngựa, Một bông hồng cho văn nghệ ..
     về giáo khoa : Luân lí học, tâm lý học ...

    Trên lĩnh vực sáng tác thơ, Nguyên Sa tử bỏ hẳn cách viết theo thể cổ truyền, ngôn ngữ trong thơ mới lạ, trẻ trung, sang trọng - làm lay động nhiều độc giả yêu thơ .  Ông cho rằng :

    "...văn thơ nếu luôn luôn thật sát thì sẽ nhàm chán.   Vần không sát hẳn, thậm chí lạc vận, nếu sử dụng đúng cách, đúng chỗ vẫn  ra một bài thơ hay ..."

   Trong hồi  ký, Nguyên Sa viết :

    "... Vần thơ có vần chỉnh vần  thông, vần cưỡng áp và lạc vận.  Vần chỉnh không cần sự hỗ trợ, không cần sự phối âm, nhưng, sử dụng những nền âm thanh khác biệt có khả năng làm cho vần thông trở nên vần chỉnh, vần cưỡng và ngay cả vần lạc cũng được nắm tay giữ  được trong khoảng không giữa  trời, giữa đất mênh mông ..."

   Nhịp điệu thơ Nguyên Sa đã sử dụng ở thể tỉ ứng, liện tưởng và so sánh một cách đầy mới lạ .  Trong thơ, nhất là thơ tình, nhiều tác giả đã chọn lọc đưa vào thơ   những hình ảnh, sự kiện, nhân vật cao sang- còn Nguyên Sa [ thì] lại khác- ông đưa vào thơ mình những con vật gần gũi lam hình tượng so sánh,  nhưng, không phản cảm.    Mọi người chấp nhận, cảm thấy thân thương trong cuộc sống.   Những người yêu thơ rất thích câu thơ ngộ nghĩnh, dễ thương của tác giả :

                            Hôm nay  Nga buồn như một con chó ốm
                            Như con mèo ngái ngủ trên tay anh
                            Đôi mắt cá ươn như sắp sửa se mình
                            Để anh giận sao chả là nước biển ... 
                            Tại sao Nga ơi, tại sao ... 
                            Đôi mắt em nghẹn như sát từng  lần vỏ hến
                            Hơi thở trùng như sợi chỉ không căng 
                            Bước chân không đều như chiếc thước kẻ ai làm cong
                            Ai dám để ở ngoài mưa, ngoài nắng ...
                                  NGA  /   NGUYÊN SA 

   Và, một cách  so sánh khác của Nguyên Sa đã cho chúng ta một bức tranh lung linh sắc màu phương đông đầy thơ mộng :

                           Anh nhớ em ngồi áo trắng thon 
                           Ngàn năm còn mãi lúc gần quen
                           Em gầy như liễu trong thơ cổ 
                           Anh bỏ trường thi lúc thịnh Đường 
                            EM GẤY NHƯ TỂU THƯ TRONG THƠ CỔ  / NGUYỆN SA 

   Từ cổ chí kim thơ tình được viết bởi những nhà thơ tài hoa đều hấp dẫn đọc giả mọi lứa tuổi, nhất là lứa tuổi chớm yêu, đang yêu .  Chúng ta  ắt gặp chính hình ảnh mình
trong thơ Nguyên Sa, đó là tiếng lòng, nỗi niềm tâm sự kết nối yêu thương, lời tỏ tình nồng nàn đầy  ước vọng của trái tim và đưa chúng ta vào thế giới mơ mộng tình yêu.

                                 Không có anh  lấy ai đưa em đi học về 
                                 Lấy ai viết thư cho em mang vào lớp học
                                 Ai lau nước mắt cho em ngồi khóc 
                                 Ai đưa em đi chơi trong chiều mưa ...
                            ... Không có anh nhỡ một mai em khóc
                                Anh thu buồn trong mắt sẽ hao đi 
                                Tóc sẽ dài thêm mái tóc buồn thơ
                                Không có anh thì ai ve vuốt 
                                 Không có anh lấy ai cười trong mắt 
                                 Ai ngồi  nghe em nói chuyện thu phong
                                 Ai cầm tay mà dắt mùa xuân 
                                 Nghe đường máu mang từng cành lộc biếc
                                 Không có anh  lỡ ngày mai em chết 
                                 Thượng Đế hỏi anh sao tóc em buồn 
                                 Sao tay gầy, sao đôi mắt héo hon
                                 Anh sẽ phải  cúi đầu đi về địa ngục ...

                                                                 CẦN THIẾT / NGUYÊN SA

    Thi phẩm  Thơ Nguyên Sa xuất bản, phát hành rộng rãi trong năm 1958 đã đánh dấu một thời kỳ chuyển hướng trong dòng chảy thi ca Việtnam.   Thơ tình yêu Nguyên Sa có một sức hút mãnh liệt.  Nhiều nhà nghiên cứu văn học đánh giá bài thơ Áo lụa  Hà Đông  là
' một trong những bài thơ tính hay nhất của Nguyên Sa '.

                                   ...  Nắng Sài Gòn  anh đi mà chợt mát
                                         Bởi vì em mặc áo lụa Hà Đông 
                                        Anh vẫn yêu màu áo ấy vô cùng
                                        Thơ của anh vẫn còn nguyên lụa trắng

                                         Anh vẫn nhớ em ngồi đây, tóc ngắn
                                         Mà mùa thu dài lắm ở chung quanh
                                         Linh hồn anh vội vã vẽ chân dung
                                         Bay vội vã vào trong hồn mở  cửa

                                         Gặp một bữa anh đã mừng một bữa
                                         Gặp hai hôm thành nhị hỷ của tâm hồn
                                         Thơ học trò anh chất lại thành non 
                                         Và đôi mắt ngất ngây thành chất rượu.

                                         Em không nói đã nghe lừng giai điệu 
                                         Em chưa nhìn mà đã rộng trời xanh 
                                        Anh đã trông lên bằng đôi mắt chung tình 
                                        Với tay trắng em vào thơ diễm tuyệt.

                                         Em chợt đến , chợt đi, anh vẫn biết
                                         Trời chợt mưa, chợt nắng chẳng vì đâu
                                         Nhưng sao đi mà không bảo gì nhau
                                         Để anh gọi, tiếng thơ buồn vọng lại 

                                     ... Em ở đâu, hỡi mùa thu tóc ngắn 
                                         Giữ hộ anh màu áo lụa Hà Đông
                                         Anh vẫn yêu màu áo ấy vô cùng
                                         Giữ hộ anh bài thơ tình lụa trắng ...
                                             ÁO LỤA HÀ ĐÔNG  /  NGUYÊN SA 

     Nguyên Sa xuất hiện trên bầu trời thi ca Việtnam từ những năm đầu thập niên 50 thế kỷ XX.  Đến nay, đã gần 60 năm, thơ Nguyên Sa vẫn giữ nguyên vị trí và sự yêu qúi trong lòng những người yêu thơ.  Nguyên Sa thật sự trở thành ' một trong những nhà thơ lớn nhất Việtnam trong hậu bán thế kỷ XX.'

     Và [ đó ] là một nhà thơ của trường phái lãng mạn . []

                                     (  kỳ sau : Nguyễn Vỹ, nhân chứng 1 thời đại )

     lê ngọc trác

------
  Tài liệu tham khảo:

- Thơ Nguyên Sa (  Saigon, 1958)
- Những nhà thơ hôm nay / Nguyễn đình Tuyến ( Saigon 1967)
- Nguyên Sa : thế giới tình yêu thơ mộng / Thái tú Hạp.

( Thi ca-- thi nhân & cảm nhận / Lê ngọc Trác  - Nxb Văn học Hànội cấp phép, Ctycổ phần  văn  hoá Đất Việt in ấn, phát hành, 2013 -  in kèm ảnh Nguyên Sa : 3x 3,5 cm - tr.    46 52).