nobel văn chương 2013: thuần khiết văn chương, ngoài áp lực chính trị - bài viết: T.Vấn ( usa)

 T. Vấn  : Giải Nobel về văn chương 2013
< web T.Van & Bạn hữu > -  USA


                            alice munro , nobel văn chương  2013 : 
                          thuần khiết văn chương ngoài áp lực chính trị
                                                       bài viết :  T.Vấn

                    '
      1.- Cuối cùng thì nhà văn nữ 82 tuổi (sinh ngày 10 tháng 7 - 1931)  , người Canada, Alice Munro cũng đã được nhận giải thường cao quý nhất về văn chương.  Khởi sự viết văn năm  37 tuổi và chỉ viết truyện ngắn, gia tài chữ nghĩa 50 năm của bà, gồm 14 tập truyện  ngắn, đã được  Hội đồng chấm giải xưng tụng là bậc thầy truyện ngắn hiện đại .  Tuyển tập thứ 14 , xuất bản năm 2012, Dear Life ,  như lời bà  tiết lộ  : trước  khi biết mình nhận giải thưởng , sẽ là tập truyện ngắn cuối cùng. Nhưng có lẽ bà sẽ đổi ý.  Một giải thưởng tầm cỡ như giải Nobel văn chương có khả năng làm thay đổi nhiều thứ ...

  2.  Tin Alice Munro nhận giải  năm nay được đón nhận với sự tán đồng của dư luận thế giới, trái ngược với người nhận giải năm ngoái là  nhà văn Trung quốc Mạc Ngôn , mà dư luận hiểu biết cho rằng những ẩn ý chính trị đã che lấp đi ý nghĩa văn chương của giải thưởng.

   3. Với Alice Munro,  nhận  danh hiệu Nobel văn chương 2013 đã trở thành một giải thưởng đích thực thuần túy ý nghĩa văn chương của giải thưởng.  Khi Hội đồng chấm giải quyết định trao giải cho nhà văn này được đón nhận danh hiệu Nobel văn chương  năm nay [ quả thực ]  đã trở thành một giải thưởng đích thực thuần túy ý nghĩa văn chương không có áp lực chính trị .

    4. Thực ra,  người đọc không đòi hỏi lắm ở văn chương  những thiên chức mà có thể không bao giờ có được - thì, cái tên Alice Munro không mấy xa lạ .  Truyện ngắn của Alice Munro phản ảnh một thế giới có thực chung quanh bà mà nhiều nhà phê bình  [ văn học  ]cho rằng, có thể, một thành phố tỉnh lẻ ở Ontario  và những con người ở đó . Đó là nơi bà sinh sống, cùng chồng mở một hiệu sách địa phương.

     5.  Khởi đầu với tập truyện ngắn Dance of the happy shades ( 1968) đến tuyển tập mới nhất Dear Life ( 2012) mà Munro đã tự coi tác phẩm cuối cùng - người đọc - qua ngòi bút giản dị có bút pháp giản dị,  thông minh, tinh tế của  nhà văn nữ khiêm tốn này - người đọc đã nhận ra  chân dung nhiều mầu sắc của những con người bình thường của họ : lòng thành thật,  khả năng dối trá,  sự khôn ngoan,  sự cam chịu v.v... Tất cả đều được diễn tả  , không phải bằng thái độ phê phán  mà bằng một thứ tình cảm nghiêm khắc, đến từ tấm lòng  một người bạn, một người thân yêu trong gia đình.

   6. Nhân vật truyện ngắn của Alice Munro là phụ nữ tỉnh lẻ. Và cũng chính  tác giả , họ là những con  người tỉnh lẻ. Trong từng giai đoạn  của cuộc sống, có lúc,  họ phải đối diện với sự lựa chọn :  hoặc,  tiếp tục sống hết đời ở nơi họ sinh ra, hoặc, dấn thân vào một cuộc sống  bấp bênh bất trắc ở nơi một thế giới rộng lơn hơn ngoài kia.  Những ý niệm thiết thân, những vấn đề tuy nhỏ mà tầm vóc của chúng chiếm trọn vẹn tâm trí - và cả cuộc sống của họ.
       Tình yêu và tình dục, hôn nhân và ngoại tình, ước muốn độc lập và nhu cầu được / bị lệ thuộc , mộng mơ và cảm thức tự hủy diệt độc ác - tất cả như một tấm gương phản chiếu các ngõ ngách tâm hồn , những nhân vật trong truyện cùa Alice Munro.

      7. Về khía cạnh này, theo nhà phê bình văn học lỗi lạc người Mỹ từng đoạt giải Pulitzer.   Michika Makutani, thì những nhân vật nữ của Munro tương tự như nhân của John Updikes.  Họ thường bị lâm vào tình huống, lựa phải có sự khó khăn, bị giằng co giữa những khắc biệt của tập tục, của văn hoá,  hoặc , của  những lệnh đối đầu đến từ tận cùng sâu thẳm của chính mình.

       8.  Trong những truyện ngắn Munro ; nhân vật là người bình thường với những ưu tư, lo lắng, quan tâm cũng rất bình thường.

        9. Giải Nobel văn chương trao cho Alice Munro cũng có nghĩa là đã  đến lúc người ta muốn văn chương phải trở về mục tiêu nguyên thủy, đầu tiên  và cuối cùng, là phản ảnh đời sống con người ở bình thường đơn giản nhất, không tô son, vẽ phấn,  với những thiên chức được áp đặt bởi thế lực ngoài văn chương.

   10. **  Lần đầu tiên, giải thưởng văn chương cáo quý này được trao cho một nhà văn chỉ chuyên viết truyện ngắn.   Như lời của chính Alice Munro phát biểu, ngay sau kho biết mình nhận giải :

    ' Tôi thật sự hy vọng rằng vơi vinh dự này của cá nhân tôi, người ta sẽ phải xem truyện ngắn là một nghệ thuật quan trọng, chứ không phải chỉ là thứ người ta làm tạm bợ, trong lúc chờ hứng khởi hoàn một tác phẩm tiểu thuyết ..'  *
       (...) 
-----
*  cho đến nay , mới chỉ có một tập truyện ngắn của Alice Munro được giới thiệu ở Vietnam, đó là tập Trốn chạy ( Runaway),  được Trần thị Hương Lan chuyển ngữ, Nxb Văn học cấp phép + Nhã Nam  in ấn, phát hành vao năm 2012.
 (CHÚ THÍCH :  T.VẤN ) 

**   số thứ tự đánh trước mỗi đoạn của BT.   
   
     

    t.vấn  
     11 THÁNG 10- 2013


  < web T. Vấn & Bạn hữu > . - USA  )