nhà văn kiêm minh - bài viết: trần áng sơn

những trang khép mở / trần áng sơn-
nxb trẻ, tp. hcm, 2002 - tập 1.

                 kiêm minh: chủng tường vi công tử
                                               bài viết : trần áng sơn


... bị đánh bật ra khỏi Bào tàng bảo tồn, rồi kiếm một công việc ,viết đơn thuê tại Bưu điện Saigon cũng không xong.  Ít lâu nghe tin nhà văn Kiêm Minh không còn nữa ...  
    

                 Năm 1952, tôi theo anh chị vào Huế để tiếp tục chuyện học hành.   Gia đình anh chị tôi ở trong Thành  Nội, cách cửa Đông Ba mấy chục bước.   Đó là một ngôi nhà  đối với tôi rất đẹp, chung quanh có hàng rào tơ hồng, cao ngang ngực, mé trái cây sầu đông xanh mướt, tàng lá xòa tròn phủ xuống mái tranh lợp rất dày, xén bằng; tuy đơn sơ, nhưng ngắm hoài không chán - nhất là vào mùa hoa sầu đông nở tim tím . ..   Giường tôi nằm sát cửa sổ, sáng mùa đông thức giấc còn luyến tiếc hơi ấm trong chăn, nằm nán trên giường, hé mắt nhìn qua cửa sổ, thấy cổng thành cao sừng sững; ..., rêu phong đủ đậm nhật, làm tôi tưởng như hồn cổ xưa luyến tiếc lâu đài, thành quách (...)  Chính những xúc cảm này đã làm cho tâm hồn  1 thằng bé sớm biết rung động về những nguyên cớ rất ư là vu vơ.

               Vì nhà tôi  ở gần cửa Đông Ba, nên những người cùng đường muốn  đi ra cửa thành, đều đi ngang nhà tôi; trong số ấy có 2 cô gái rất xinh.   Cô lớn người thanh thanh, cao, tóc luôn kẹp sau lưng, có lẽ lớn hơn tôi vài tuổi.     Cô nhỏ vóc dáng hơi đậm, nước da trắng hồng, luôn thả tóc thề, mái tóc mới đẹp làm sao !   Cả hai thường mặc áo dài màu thiên thanh.   Mỗi lần đi ngang qua nhà tôi, cô nhỏ thường mím môi, mắt nhìn thẳng; cô lớn thì ngược lại, luôn cười nói, chọc ghẹo làm cho cô nhỏ luống cuống trượt cả guốc. (...) Tiếng đàn của tôi chắc là kinh khủng lắm, nên cô lớn cất tiếng cười, nói với cô nhỏ:
                " Mi coi kìa, hắn dễ thương quá !"
                Cô nhỏ hình như thẹn , hóa giận, vùng vằng rảo bước.   Cô lớn quay lại, khen 1 câu, làm tôi muốn quăng cấy đàn cho đỡ bẽ bàng.
                 " Đàn dở òm !"
                  Vậy mà tôi không giận cô ấy; nhưng  tôi quyết làm cho cô ấy hiểu, rồi đây, tôi cũng sẽ là một một cái gì, chứ  chẳng dở òm, như  cô nỡ nhẫn tâm bình phẩm!.
                   Tôi hỏi thăm   1 bạn học cùng lớp, bạn tôi cho biết cô tên là Vi Khuê, cô nhỏ tên Thủy (...)

                    Sau lần khen tài đàn của tôi, tôi không thấy Thủy đi chung với Vi Khuê  nữa, thỉnh thoảng Vi Khuê đi ngang qua nhà tôi, nhưng trên chiếc xe đạp  Duy-ra rất đẹp , cô đạp khá nhanh, lại không hề liếc mắt nhìn về ngôi nhà có hàng rào tơ hồng; nơi tôi, đứng chờ với tâm hồn như tờ giấy rung lên, vì cơn gió lạ, chợt lùa tới.   Một đôi lần, tôi bắt gặp ánh mắt Vi Khuê, nhưng đó là ánh mắt thờ ơ, xa lạ; không phải của người đã buông lời khen quái ác buổi  nào !  Khi ấy, tôi chỉ là 1 cậu em kháu khỉnh trước  thiếu nữ đương xuân như Vi Khuê.    Và cũng từ đó, tôi   đọc sách báo, và bắt gặp cái tên Kiêm Minh có bài trên tạp chí Đời Mới.   Rồi bà chị tôi tiết lộ,  tác giả Kiêm Minh  ở gần nhà mình, thì ra chị tôi cũng là độc giả nhà văn đất Thần Kinh.   Chị tôi  tiết lộ thêm một tin bất ngờ;
              " Vi Khuê, người từng làm tôi rơi vào cơn sốt vỡ da, chính là em gái nhà văn Kiêm Minh".

              Nhưng tôi hơi thất vọng, vì so em gái, thì Kiêm Minh chẳng dễ nhìn chút nào.  Anh có nước da ngăm ngăm đen, mắt trắng dã, hơi lộ, môi thâm, để tóc dài , người dỏng cao, dáng hơi còng còng.   Nhìn toàn thể con người, Kiêm Minh  đúng lá típ văn nghệ sĩ của những năm 50, nghĩa là phải hơi phong lưu, phong trần, hơi yên sĩ phi lý thuần một chút ...
              Thời gian  này, tôi tập trung làm những câu thơ đầu tiên, và, dĩ nhiên toàn là thứ thơ hướng về Vi Khuê - chỉ tiếc rằng - cũng như tiếng đàn, thơ tôi không có tới người thứ 2 đọc-  chẳng giữ được đến bây giờ. ..
               Yêu người, yêu cả đường đi, tôi trót thương thầm bà chị Vi Khuê , nên yêu  cả nàng để lại gót hương... 
               Phải nói, ngôi nhà  2 anh em Vi Khuê thuộc loại đẹp nhất, nhì cố đô, đẹp nhất đường Nhà Thương, với lối kiến trúc đặc biệt Huế- mái nhà lợp rơm dày, phải đến  5 tấc, xén bằng phẳng tăm tắp , cột nhà như những cột đình dậy lên màu gụ, ngoài vườn, cảnh cây cới rất u nhã.   Ở trong ngôi nhà, như thếm, làm sao Vi Khuê không đẹp như sao trời, còn người anh của nàng viết văn  sao không hay cho được ?!

                Thế, nhưng, tôi như con chim nhỏ, cấy tiếng hót đầu tiên, lại là tiếng kêu  thương.   Tôi không tìm   cách bày tỏ, nên chẳng ai biết, và cứ như thế, khoảng cách cứ xa dần.  Sao Khuê lặn mất trên bầu trời đầy sao, tạp chí Đời Mới đình bản  vì thời cuộc, 2 anh em Kiêm Minh chỉ còn lại trong ký ức, mặc dù sau này, tôi có đọc tập truyện Mẹ Á Châu của anh.   Tôi từ giã  ngôi nhà 54 đường Nhà Thương, Thành Nội Huế, để vào Saigon đoàn tụ  với mẹ tôi.   Vi Khuê đã trở lại một khúc sonnet còn nguyên  bồi hồi, mỗi khi chợt nhớ lại.

               Hơn 20 năm sau, tôi gặp lại Kiêm Minh ở Hội văn nghệ giải phóng, anh tuy có gìa hơn ; nhưng phong thái vẫn như xưa.   Duy có một điều, không thể cưỡng lại được, đó là sức khỏe rất kém, thời gian, cố tật tàn phá thấn xác anh; vai rụt lại, mắt lõm sâu như 2  hốc tối.  Tôi hỏi anh về ngôi nhà Thành  Nội Huế, ngạc nhiên, nhìn tôi, thuật lại .. . đến nay đấu vết ấy  không thể quên !   Anh cả cười, tiếng cưới thật hiền, nói;
             " Vi Khuê hiện giờ đã có chồng, con, hiện đang ở Saigon, có muốn tới thăm không ?"
              Lắc đầu, tôi tự nhủ, để làm gì ?  Tôi không muốn hủy hoại hình ảnh Vi Khuê trong ký ức của tôi !  Số phận run rủi, lịch sử sang trang khác,  tôi và anh Kiêm Minh, như 1 số anh em trong giới văn nghệ, báo chí, được giới thiệu về làm việc tại Phòng bảo tồn bảo tàng.  .. Sức khỏe kém, nên anh Kiêm Minh không thể đi công tác, sưu tầm, nên anh được bố  trí làm việc tại chỗ.  

             Thời gian này, tôi mới thât sự gần gũi anh.   Thật buồn, nhận ra, anh không còn khả năng sáng tác nữa, con người nhà văn  đã mất hút theo tháng, năm - hiện chỉ còn một Kiêm Minh bệnh hoạn đang chống cự trong tuyệt vọng !  Qua bạn bè, tôi được biết, anh Kiêm Minh được thừa hưởng gia tài lớn, và tất cả đã biến thành mây, khói. (...)

                Một bạn nói với tôi:
                " Kiêm Minh là một loại Giả Đảo Việtnam".
                rồi người ấy đọc cho nghe 4 câu thơ Giả Đảo, nghiệm ra,  quả có trùng hợp khá ly kỳ:
                                      
                                                  Phá khước tam gia tác nhất trì
                                                  Bất tài đào lý chủng tường vi
                                                  Tường vi hoa lạc thu phong khởi
                                                  Kinh kích mãn đinh quân thủy tri  

                Kiêm Minh được thừa hưởng gia tài: 3 ngôi nhà lớn- nhưng anh không làm được như Giả Đảo, đào 1 cái giếng, nên cũng chẳng thể nào trồng được đào lý, tường vi - do đó, chẳng có hoa tường vi nở rụng trong gió thu,  mà có rất nhiều hoa phù dung nở suốt đời anh.."(...)

             ( .. bị đánh bật ra  khỏi Bảo tàng bảo tồn , kiếm  việc viết đơn mướn tại Bưu điện Saigon cũng bị giành giật, bị đẩy bật ra  .  Ít lâu sau, nghe  anh Kiêm Minh không còn nữa.. .."
              []

TRẦN ÁNG  SƠN

( Nxb Trẻ, tp. HCM, tập 1- tr. 7- 14 )