ba nhà báo, nhà văn saigon lừng lẫy cùng mang tên nguyễn đức nhuận *
bài : thanh việt thanh
----------------- .. đầu thế kỷ XX ở Sài Gòn, có ba vị trùng tên, lót, họ , lại đều là nhà văn, báo, lẫy lừng :
- Nguyễn Đức Nhuận chủ nhiệm báo Phụ Nữ tân văn,
- Nguyễn Đức Nhuận bút danh Phú Đức, viết truyện võ hiệp đăng trên báo Sài Thành...
--Nguyễn Đức Nhuận -Bút Trà , chủ nhiệm báo Sài Gòn Mới ....
- Phụ Nữ tân văn ra tờ báo xuân đầu tiên trong lịch sử báo chí , và đăng bài thơ Tình già / Phan Khôi , mở đầu cho Phong tràoTHƠ MỚI ở Việtnam, và Nguyễn thị Manh Manh là người cổ ...
- sách Thư tịch báo chí Việtnam ( Nxb Chính Tri Quốc gia xb) viết:
"... báo Phụ Nữ Tân Văn .. bị đình bản bởi quyết định của toàn quyền Varenne .... sau Cách Mạng tháng 8 đổi măng sết thành Sài Gon Mới ??? ( tr. 351) --------------
N hững thập niên đầu của thế kỷ XX, ở Sài Gòn có 3 người cùng tên, cùng họ, cùng cả chữ lót ; gần như xuất hiện cùng lúc trên văn đàn, báo chí miền Nam , với tiếng tăm một thời lừng lẫy. Đó là các ông :
1 .- NGUYỄN ĐỨC NHUẬN
chủ nhiệm BÁO PHỤ NỮ TÂN VĂN
Ô ng Nguyễn Đức Nhuận sinh năm 1900 ở Trà Vinh , phu nhân, bà Cao Thị Khanh đứng tên chủ bút, cũng sinh năm 1900 tại Gò Công. Qua chủ trương bất vụ lợi, đúng đắn của ông bà Nguyễn Đức Nhuận, báo Phụ Nữ tân văn ( PNTV) nhanh chóng thu được cảm tình người đọc, với câu thơ neu rõ mục đích in trên báo :
Phấn son tô điềm sơn hà,
làm cho rõ mặt đàn bà nước Nam "
N gay từ số 3 , ông bà Nhuận đã có cử chỉ hào hiệp là trích 15% của báo để cấp học bổng cho 2 sinh viên Lê Hai và Nguyễn văn Hiếu sang Pháp du học, đồng thời kêu gôi gây quỹ. ' Đồng xu học sinh nghèo' để hàng tháng gởi giúp 2 sinh viên ấy. Tiếp đó, năm 1932, bà Nhuận cùng một số chị em cùng chí hướng đứng ra thành lập
Hội Dục Anh chăm sóc trẻ em con nhà nghèo. Cũng trong năm đó, PNTV xây dựng thành công Nữ lưu học hội quy tụ nhiều chị em tham gia học hỏi về nữ công gia chánh. Báo cũng đứng ra tổ chức người thất nghiệp, anh chị em công nhân có đồng lương thấp.
Đ ặc biệt hơn, PNTV là nơi dấy lên phong trào thơ mới, sau bài Một lối thơ mới trinh chính giữa làng thơ, trong đó có bài Tình già của Phan Khôi làm xôn xao dư luận, đồng thời nổ ra nhiều cuộc tranh luận, bút chiến kéo dài mà Nguyễn thị Manh Manh là người cỗ vũ thơ mới tích cực nhất trên diễn đàn Hội Khuyến học Sài Gòn và trên báo PNTV trong nhiều năm.
PNTV cũng là tờ báo ra số xuân đầu tiên vào năm 1930, mở đầu cho báo giới hàng năm ra báo xuân. Tuy có đời sống ngắn ngủi, chỉ khoảng 5 năm, nhưng PNTV là tờ báo khá hoàn chỉnh về mọi mặt : tư tưởng, chính trị, văn hóa, xã hội... tới nay vẫn còn được nghiên cứu, đánh giá.
Nhà văn Thiếu Sơn đã nhận xét về bào PNTV trong một bài viết :
"... tờ PNTV, một tờ tuần báo phụ nữ, nhưng đã phản ánh được một thời đại quan trọng của lịch sử nước nhà; PNTV là một nhân chứng trung thực trong suốt 6 năm là những năm có nhiều biến cố ... Nhưng có một biến cố mà tở PNTV không ghi được là cái chết của người khai sinh ra nó để phục vụ cho xã hội.
Tôi biết kẻ quá cố là một người hào phóng hiếu hữu, hay làm nghĩa và hay giúp đỡ mọi người. Có những người ông không quen biết, ông thấy cần giúp là ông giúp đỡ.
PNTV trong thời kỳ thực dân toàn thịnh, mà dám đề cao những anh hùng liệt sĩ bị thọ án tử hình ở Yên Bái, dám lên án những vụ oanh tạc cố ý tiêu diệt cả làng Cổ Am, dám công khai ủng hộ những nhà chí sĩ ái quốc, dám đăng tải những bài chống chính sách thực dân, dám tiếp đón những cây bút chống công thức ...
Phan Khôi, Đào Trinh Nhất và biết bao nhà văn khác đã do sự cộng tác với PNTV mà đã nổi tiếng. Một chánh phạm bị lưu đày ở Côn Đảo ma giữ lại tên tuổi cho
tới ngày nay. Tôi muốn nói B.Đ ( tức Bửu Đình) , tác giả những bộ tiểu thuyết Mảnh trăng thu, Cậu Tám Lọ v.v....
Cả tới nhà văn Hồ Biểu Chánh tuy đã được độc giả lưu ý, nhưng chỉ sau khi có tiểu thuyết đăng trong PNTV, người ta mới thực sự chú ý tới ông .
Trường hợp Phan Khôi cũng vậy, ông đã viết nhiều trên tạp chí Nam Phong. Ông đã viết cho Đông pháp thời báo, nhưng người ta chỉ đặc biệt chú ý tới ông ở Phụ Nữ tân văn ... "
(....)
PNTV có thể tự hào là đã góp phần giác ngộ cho đồng bào thấy rõ số phận của mình mà kiên định lập trường dân tộc cách mạng ..."
( trích NHÀ CÁCH MẠNG NGUYỄN AN NINH / PHƯƠNG-LAN-BÙI-THẾ-MỸ,
tác giả tự xuất bản, Sài Gòn 1972 - tr. 125, 26, 27 ).
C ó điều lấy làm tiếc là năm 1932, khi báo PNTV tổ chức Hội chợ Phụ nữ từ thiện để gây quỹ cho Hội Dục Anh, thì bị 2 tờ báo cạnh tranh , viết báo đả kích, tố cáo chủ bút Cao Thị Khanh ( tức bà Nguyễn Đức Nhuận ) đã tư túi riêng về khoản tiền thu được từ hội chợ, PNTV buộc phải lên tiếng bút chiến kéo dài cả mấy năm, đưa nhau ra tòa án. Cuối cùng, tòa xử PNTV trắng án, nhưng phần vì PNTV bị đình bản; phần nữa gặp lúc kinh tế khủng hoảng ' làm cho tiêu tan sự nghiệp mấy chục muôn ..' ( MAI, số 20, ngày 22 /1 / 1938) - từ cửa hàng tơ lụa đồ sộ ở đường Catinat , ông bà Nhuận đưa nhau sang Pháp sinh sống, cho tới 1962, bà Cao Thị Khanh, ông Nguyễn Đức Nhuận trở về Việtnam và chết tại Sài Gòn ngày 5/ 6/ 1968.
2.- NGUYỄN ĐỨC NHUẬN,
nhà văn PHÚ ĐỨC
Ô ng Nguyễn Đức Nhuận , bút danh Phú Đức, sinh năm 1901 tại Hòa Bình, tỉnh Gia Định ( nay quận Bình Thạnh, tp HCM ) , tốt nghiệp trường Sư Phạm, dạy học một thời gian , rồi bỏ nghề, chuyển sang cộng tác với các báo : Trung Lập, Công Luận,. Đuốc Nhà Nam, Sài Thành ... Ông cho đăng nhiều bộ tiểu thuyết võ hiệp kỳ tình, phiêu lưu mạo hiểm dưới dạng feuilleton trên nhiều báo , sau đó in thành
sách, rất được bạn đọc thời đó ái mộ như: ' Châu về Hiệp phố`' ( 1926), ' Tiểu anh hùngVõ Kiết ( 1929),' Non tình biển bạc ( 1930),' Tình trường huyết lệ' ( 1930),'
' Một thanh bảo kiếm' ( 1930),' Căn nhà bí mật' ( 1931),' Tổng đốc Hồ Cường'
( 1931) v.v...
N hững năm về già ông nghỉ viết tiểu thuyết, để chủ trương nhật báo Dân Thanh, tuần san Điện báo ..
Văn chương ông bình dị, ngôn từ trong sáng, thích hợp giới bình dân, đại chúng. Những báo có đăng tiểu thuyết của ông đều bán rất chạy. Ông mất tại Gia Định ( Sài Gòn ) ngày 4 /3/ 1970.
Một bạn đồng nghiệp cùng tên , cùng , tên lót, tên họ với ông là ông Nguyễn Đức Nhuận, bút danh Bút Trà, có bài thơ khóc ông , như sau :
Cùng họ cùng tên lại một nghề
Cùng trong tòa soạn thuở nào hê
Bốn mươi năm trước còn ghi dấu
Bảy chục xuân nay đã vội về
Vắng bạn văn đàn trông thấy thiếu
Có mình thế giới tưởng như nê
'Lửa lòng', Hiệp phố', lần tay giở
Sách đó, người đâu ? Xiết não nề !
NGUYỄN ĐỨC NHUẬN bút danh BÚT TRÀ
3.- NGUYỄN ĐỨC NHUẬN
bút danh BÚT TRÀ,
chủ nhiệm báo SÀI GÒN MỚI
Trong tờ báo xuân năm 1999, khi bàn vế câu thơ : " Phấn son tô điểm sơn hà " in trên bìa báo Phụ Nữ tân văn , một tác giả má chúng tôi đã mến mộ, đã không biết ở Sài Gòn vào những năm 1920, 1930 , thế kỷ XX, có 3 đến ba vị mang cùng tên, tên lót, cùng họ là NGUYỄN ĐỨC NHUẬN . Chắc chắn có người cho là chuyện ' rất lạ' , cứ tưởng chỉ có một chủ bút Nguyễn Đức Nhuận thôi, nên đã sai lầm, hạ bút:
' ... bỉnh bút báo Phụ Nữ tân văn là bà Bút Trà, vừa biên tập, vừa chăm sóc
' bếp núc' và trị sự. Bà Bút Trà lấy tên chồng, một nhà báo nổi tiếng: ông Nguyễn Đức Nhuận ."
C àng sai lầm trầm trọng hơn nữa, khi ông viết tiếp:
"...mãi sau này , khi dân tộc ta làm nên cuộc cách ạmng Tháng Tám ở thành phố Sài Gòn, báo chí trở thành trận địa sôi nổi, Phụ Nữ tân văn đổi măng-sết trở thành tờ báo thông tin nặng phần thương mại, nhưng vẫn cố giữ lành mạnh và có số ấn bản cao trong các tờ báo hàng ngày như Sài Gòn Mới .."
B áo Phụ Nữ tân văn của ông Nguyễn Đức Nhuận ( 1900-1968) có vợ là bà Cao Thị Khanh không dính dáng gì với ông bà Bút Trà - Nguyễn Đức Nhuận ở báo
Sài Gòn Mới cả.
Tác giả bài báo " Phấn son tôi điểm sơn hà" ... quả là thiếu cẩn trọng trong nghiên cứu, viết lách :
" Báo Phụ Nữ tân văn sau số 271 đề ngày 20 / 12 /1934, tự đình bản 3 tháng, để củng cố ban biên tập, rồi ra tiếp 2 số : 272, 273 trong tháng 4 năm 1935. ( PGS -PTS Tô Huy Rứa chủ biên ,' Thư tịch báo chí Việtnam ' / Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, trang 351) thì nghỉ hẳn bởi quyết định đình bản của toàn quyền Varenne, không hề có chuyện" sau Cách mạng tháng tám. đổi măng -sết thành Sài Gòn Mới ".
Để cho lịch sử báo chí được xác định, chúng tôi nghĩ cải chính này là cần thiết và hy vọng sẽ không làm phiền lỏng tác giả bài báo nói trên.
Ô ng Nguyễn Đức Nhuận , bút danh Bút Trà , sinh năm 1900 tại làng Phổ An , huyện Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi. Xuất thân là một thầy lang, vào Sài Gòn chen chân vô làng báo , lấy bút danh Bút Trà , cộng tác với báo Lục tỉnh tân văn ( 1921), Đông Pháp thời báo ( 1923), Công luận ( 1925) ...
Từ năm 1929, ông Bút Trà đứng ra chủ trương nhật báo Sài Thành, đến năm 1931 đổi tên là Sài Gòn chó tới 1945. Sau cách mạng Tháng Tám, năm 1946, ông cho ra tờ Sài gòn Mới cho đến năm 1974, tự đình bản cùng nhiều tờ báo khác, theo sắc luật 007... , buộc chủ báo phải ký quỹ 20 triệu đống đối với báo ngày và 10 triệu đồng đối với báo tuấn .
Ông Bút- Trà -Nguyễn- Đức- Nhuận còn là một nhà thơ . Ông có tập thơ Tâm sự nghìn thu và mất năm 1987 tại tp, HCM.
Bà Bút -Trà-Nguyễn -Đức -Nhuận , nhũ danh Tô Thị Thân, sinh nắm 1903 tại Long An ( Tân An) mất năm 1978 tại Sài Gòn. Trước khi về với ông Bút Trà, bà có một đời chồng và một con riêng, tên Trần Kim Anh, sau là chủ nhiệm báo Phụ nữ diễn đàn. bà sinh cho ông Bút Trà một trai, tên Nguyễn Đức Khiết, sau là chủ nhiệm báo
Phụ nữ ngày mai, và một gái tên Nguyễn Kim Châu, phụ việc tại tòa báo
Sài gòn Mới, đồng thời là chủ rạp chiếu bóng Kim Châu.
Nhìn chung, gia đình ông bà Bút-Trà-Nguyễn -Đức- Nhuận đều làm báo, kinh doanh nghề báo, tương đối lâu nhất ở Sài Gòn, so với một số chủ báo khác .
[]
THANH VIỆT THANH
( s. 19.?. - ch. 2001, tp HCM)
------
* tựa bài của tác giả : BA NHÀ BÁO CÙNG TÊN NGUYỄN ĐỨC NHUẬN.
( nguồn: báo VĂN NGHỆ TP. HCM, trang 14, không nhớ ngày, tháng, năm )
Tài liệu tham khảo:
- NHÀ CÁCH MẠNG NGUYỄN AN NINH / LAN-PHƯƠNG - BÙI-THẾ-MỸ-
tác giả tự xuất bản, Sài Gòn, 1972.
- TỪ ĐIỂN NHÂN VẬT LỊCH SỬ / NGUYỄN Q. THẮNG + NGUYỄN BÁ THẾ -
Nxb Khoa học xã Hội, Hà Nội 1992.
- THƯ TỊCH BÁO CHÍ VIỆTNAM / PGS - PTS TÔ HUY RỨA-
Nxb Chính Trị Quốc gia, Hà Nội 1999.
- báo MAI
số 20, ngày 22 /1/ 1938, và một số bào : Bách khoa, báo PNTV .
( chú thích :Thanh Việt Thanh ).
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét